Stulecie wymarszu "Kadrówki"

Bogdan Gancarz

publikacja 03.08.2014 20:45

Piknik ułański na krakowskich Błoniach rozpoczął obchody stulecia Legionowego Czynu Niepodległościowego.

Stulecie wymarszu "Kadrówki" Żołnierze I Kompanii Kadrowej gotowi do wymarszu. Na czele Dawid Warmus jako Tadeusz Kasprzycki, dowódca kompanii, po lewej Andrzej Żmudzki jako komendant Józef Piłsudski Bogdan Gancarz /Foto Gość

- Data 3 sierpnia została wybrana nieprzypadkowo, gdyż I Kompania Kadrowa została sformowana w Oleandrach na skraju krakowskich Błoni, dokładnie sto lat temu. 3 sierpnia 1914 r. granicę zaboru rosyjskiego przekroczyła również siódemka strzelców pod dowództwem Władysława Beliny-Prażmowskiego. Trzy dni później, 6 sierpnia, z Oleandrów wymaszerowała zaś I Kompania Kadrowa - powiedział Jan Józef Kasprzyk, prezes Związku Piłsudczyków,  komendant Marszu Szlakiem I Kompanii Kadrowej.

- Chcemy datę 6 sierpnia 1914 r. przywrócić świadomości jak najszerszej rzeszy Polaków. Bo bez niej nie byłoby odzyskania niepodległości w 1918 r., nie byłoby innych symbolicznych „sierpni” w naszej historii. Strzelcy zgromadzeni sto lat temu tutaj, na krakowskich Błoniach, pokazali, że „chcieć to móc”. Historia powinna być pokazywana w sposób żywy, stąd nasz pomysł rekonstrukcji historycznej i pokazów kawaleryjskich – dodał J.J. Kasprzyk.

Na Błoniach pojawili się członkowie grup rekonstrukcyjnych z całego kraju, odtwarzający formowanie się i wymarsz strzelców oraz walki legionowe.

Wszystko było prawie tak samo jak przed stu laty.

- Panie komendancie, melduję kompanię gotową do wymarszu – meldował rotmistrzowi kawalerii ochotniczej Andrzejowi Żmudzkiemu z Krakowa, odtwarzającemu rolę Józefa Piłsudskiego, komendanta strzelców, młodszy chorąży Związku Strzeleckiego Dawid Warmus z Bielska, odgrywający rolę Tadeusza Kasprzyckiego, dowódcy I Kompanii Kadrowej.

- Żołnierze! Spotkał was ten zaszczyt niezmierny, że pierwsi pójdziecie do Królestwa i przestąpicie granicę rosyjskiego zaboru, jako czołowa kolumna Wojska Polskiego, idącego walczyć za oswobodzenie Ojczyny - odczytywał Andrzej Żmudzki, ubrany w siwy mundur strzelecki z 1914 r., rozkaz Józefa Piłsudskiego z 3 sierpnia 1914 r.

Rekonstruktorzy „Kadrówki” odegrali m. in.  scenę wymarszu, obalenia słupów granicznych w Michałowicach, potyczki z policjantami rosyjskimi pod Jędrzejowem.

Nie zabrakło także ułanów legionowych. Paradowali w swych wysokich ułańskich czapkach beliniackich. W rolę Władysława Beliny-Prażmowskiego, dowódcy kawalerii legionowej,wcielił się znany krakowski architekt Jakub Czekaj, rotmistrz kawalerii ochotniczej Szwadronu Niepołomice w barwach 8 Pułku Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego.

- Nasza formacja odgrywa dużą rolę w dzisiejszej rekonstrukcji. Naszym członkiem jest m. in. Andrzej Żmudzki, odgrywający rolę komendanta Piłsudskiego. Będziemy przedstawiać zarówno działania szwadronu Beliny pod moim dowództwem, szarżę II szwadronu II Brygady Legionów pod Rokitną w 1915 r. (w rolę dowódcy rtm. Zbigniewa Dunin-Wąsowicza wcieli się dowódca Szwadronu Niepołomice rtm. kaw. och. Jan Znamiec) oraz przejście w 1918 r. austriackiego 1 Pułku Ułanów, którego oficerami byli Polacy, na służbę polską. Powstał w ten sposób 1 Pułk Ułanów Ziemi Krakowskiej, późniejszy 8 Pułk Ułanów - powiedział J. Czekaj.

Grupę ułanów w beliniackich mundurach, wystawił także Szwadron Toporzysko w barwach 3 Pułku Strzelców Konnych im. Hetmana Polnego Koronnego Stefana Czarnieckiego.

- Przyjechało nas tu dziewiętnastu, w pełni umundurowanych i wyekwipowanych tak jak w 1914 r. ułani legionowi - powiedział Andrzej Kowalczyk z Toporzyska, na co dzień stolarz.

Piknik historyczny na Błoniach był wstępem do pozostałych uroczystości oraz imprez związanych z obchodami 100. rocznicy Legionowego Czynu Niepodległościowego. W poniedziałek 4 sierpnia o godz. 12,  w sali obrad Rady Miasta, gdzie 16 sierpnia 1914 r. powstał Naczelny Komitet Narodowy, odbędzie się „Spotkanie pokoleń”, gromadzące rodziny legionistów m. in. Józefa Piłsudskiego, Leopolda Lisa-Kuli, Kazimierza Herwina-Piątka, Kazimierza Nizieńskiego. Tego samego dnia o godz. 20, pod Kopcem Józefa Piłsudskiego na Sowińcu odbędzie się uroczysty capstrzyk i Apel Pamięci. 5 sierpnia o godz. 16, uczestnicy Marszu Szlakiem I Kompanii Kadrowej przejdą z Oleandrów przez ul. Grodzką i Rynek Główny na Wawel, gdzie o godz. 17.30 zostanie odprawiona Msza św. O godz. 19 na Rynku Głównym odbędzie się tradycyjna „Lekcja śpiewania” pieśni legionowych. 6 sierpnia, o godz. 7 rozpocznie się uroczysty apel na Oleandrach, potem zaś uczestnicy 49. Marszu Szlakiem I Kompanii Kadrowej, jak 100 lat temu strzelcy Piłsudskiego, wyruszą do Michałowic.

W uroczystościach w dniu 5 i 6 sierpnia zapowiedział swój udział prezydent RP Bronisław Komorowski.

Krakowskim obchodom 100. rocznicy Legionowego Czynu Niepodległościowego towarzyszą również wielkie i małe wystawy muzealne, przedstawiające pamiątki, dokumenty i dzieła sztuki związane z czynem legionowym. Od 3 sierpnia do 22 września w Muzeum Armii Krajowej oraz w plenerze można oglądać wystawę „Żołnierze Legionów i Polskiej Organizacji Wojskowej w służbie Polskiego Państwa Podziemnego i Armii Krajowej”. W Muzeum Historii Fotografii zaś od 4 sierpnia do 30 września na wystawie „Legionowe kadry. Początki polskiego reportażu wojennego”, zostaną pokazane unikatowe fotografie przedstawiające walkę i życie codzienne żołnierzy Legionów. Pamiątki militarne oraz dzieła sztuki w postaci obrazów i rysunków wykonanych przez legionistów będzie można oglądać od 6 do 31 sierpnia w Nowym Gmachu Muzeum Narodowego na wystawie „Legiony Polskie 1914-1918. Wystawa w stulecie Wielkiej Wojny i Czynu Niepodległościowego”. Zapowiedziano m. in. prezentację znanego obrazu „Nike Legionów” Jacka Malczewskiego.

Ciekawie zapowiada się także otwierana 6 sierpnia w Muzeum Archeologicznym wystawa „Dla ciebie, Polsko. W stulecie czynu niepodległościowego”, zorganizowana przez pracowników oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie. Będzie na niej prezentowany m. in. odnaleziony w Niemczech unikatowy film, przedstawiający wejście Legionów do Warszawy w 1916 r.

Pełny program uroczystości, które będziemy szczegółowo relacjonować, można znaleźć na stronie internetowej: www.kadrowka.pl.