Kraków. Nowoczesność w PRL

Bogdan Gancarz Bogdan Gancarz

publikacja 18.11.2023 12:03

W Muzeum Narodowym można już oglądać wystawę "Nowoczesność reglamentowana. Modernizm w PRL". To trzecia odsłona cyklu wystawienniczego "4 x nowoczesność".

Kraków. Nowoczesność w PRL Popularny w latach 60. ub. wieku polski skuter OSA M 52 pokazano na wystawie jako przykład sztuki użytkowej. Bogdan Gancarz /Foto Gość

Zamiarem twórców wystaw z tego cyklu jest pokazanie polskiej nowoczesności w sztuce, architekturze i wzornictwie. - Pokazujemy na nich ciągłość nowoczesności w kulturze polskiej w całym XX wieku. Pomysł na tę wystawę był taki, żebyśmy zobaczyli PRL w innym charakterze niż do tej pory, czyli jako doświadczenie nowoczesności z tamtych czasów, oczywiście reglamentowanego. Z jednej strony był to okres wielkiej kreatywności w nowatorskiej twórczości projektantów i architektów a z drugiej strony było wówczas widać wyraźne ramy i ograniczenia, obok których powstała jednak znakomita sztuka nowoczesna - mówi prof. Andrzej Szczerski, dyrektor MNK, który wraz z prof. Piotrem Juszczkiewiczem stał na czele zespołu kuratorskiego wystawy.

Wśród 350 eksponatów znalazły się obrazy, rzeźby, grafiki, a także zdjęcia, makiety, plany i rysunki ukazujące ówczesną architekturę. Pokazano liczne przykłady sztuki użytkowej: mebli, szkła, naczyń kuchennych, ubrań, plakatów, fotografii, książek i czasopism, a także form przemysłowych m.in. popularny w latach 60. skuter Osa M 52 zaprojektowany przez Krzysztofa Meissnera przy współudziale Jerzego Jankowskiego.

Wśród dzieł malarskich, graficznych i rzeźbiarskich pokazano prace z końca lat 40. i początku 50., będące przejawem narzuconego artystom tzw. socrealizmu, jak i dzieła późniejsze, będące wyrazistą formą nowoczesności. Ich autorami byli m.in. Andrzej Wróblewski, Jonasz Stern, Xawery Dunikowski, Władysław Strzemiński, Maria Jarema, Tadeusz Kantor, Marian Bogusz, Jerzy Nowosielski, Tadeusz Brzozowski, Magdalena Abakanowicz, Barbara Zbrożyna i Stefan Gierowski.

Na wystawie są także elementy religijne, m.in. projekt wykonawczy witraża Ludwika Gardowskiego i Adama Stalony-Dobrzańskiego "Święta Barbara" (1948), przeznaczonego do holu Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, fragment dokumentacji projektowej i makieta kościoła Arka Pana pw. Matki Bożej Królowej Polski w nowohuckich Bieńczycach, którego autorami byli Wojciech Pietrzyk (architektura) i Jan Grabarski (konstrukcja) oraz  medal Bronisława Chromego "Jan Paweł II w Nowym Targu" (1979).

Wystawę można oglądać do 14 kwietnia 2024 r. w Gmachu Głównym MNK (al.3 Maja 1).

Kraków. Nowoczesność w PRL   Na wystawie pokazano m.in.projekt wykonawczy witraża Ludwika Gardockiego i Adam Stalony-Dobrzańskiego "Święta Barbara (1948), przeznaczonego do auli Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. Grzegorz Kozakiewicz