Uniwersytecki Dzień Pamięci

W wyniku tej  podstępnej akcji gestapo z 1939 r., 183 krakowskich profesorów i nauczycieli akademickich, w tym 155 pracowników Uniwersytetu Jagiellońskiego, zostało aresztowanych, a następnie wywiezionych do obozów koncentracyjnych w Sachsenhausen i Dachau, gdzie kilkunastu z nich straciło życie.

Rocznica ta była zawsze pamiętana i obchodzona na uniwersytecie. Od 1999 r. do kalendarza ceremonii akademickich UJ wprowadzono zaś na stałe Uniwersytecki Dzień Pamięci. Wspomina się wówczas szczególnie tych, którzy ucierpieli w rezultacie Sonderaktion Krakau, lecz także wszystkich nieżyjących już profesorów, studentów i pracowników uniwersytetu.

Jak co roku, odprawiono za ich dusze Mszę św. w Kolegiacie Akademickiej św. Anny. W uroczystościach pierwszego Uniwersyteckiego Dnia Pamięci brało jeszcze udział 6 profesorów aresztowanych podczas Sonderaktion Krakau: prof. Adam Bielecki, prof. Andrzej Bolewski, prof. Mieczysław Brożek, prof. Józef Dadak, prof. Stanisław Majewicz, prof. Stanisław Urbańczyk, prof. Józef Wolski. Ostatni z nich – prof. Wolski – zmarł w 2008 r., w wieku 98 lat. W uroczystościach biorą jednak zawsze udział rodziny profesorów aresztowanych w 1939 r. przez Niemców. Władze uniwersytetu spotykają się z nimi w sali Senackiej.

W trakcie tegorocznych obchodów Uniwersyteckiego Dnia Pamięci złożono kwiaty na grobach profesorów na cmentarzach krakowskich oraz pod tablicami pamiątkowymi: w Collegium Novum UJ (gdzie w 1939 r. aresztowano profesorów), przed Dębem Wolności rosnącym przed głównym gmachem uniwersyteckim oraz w koszarach przy ul Wrocławskiej, gdzie w trakcie Sonderaktion Krakau przetrzymywano aresztowanych profesorów przed wywiezieniem ich do obozów. W sali 56 Collegium Novum (skąd w 1939 r. wyprowadzono aresztowanych profesorów) odbyło się spotkanie okolicznościowe. Wręczono również Nagrodę im. Stanisława Kutrzeby. Ustanowiły ją w 2002 r. Uniwersytet Ruprechta-Karola w Heidelbergu oraz Instytut Maxa Plancka Publicznego Prawa Porównawczego i Prawa Międzynarodowego Publicznego, w dziedzinie ochrony praw człowieka w Europie, w nadziei na umocnienie, ożywienie i rozbudowanie porozumienia między Polską i Niemcami. Nagroda przyznawana jest corocznie pracownikowi lub absolwentowi UJ, a jej celem jest umożliwienie laureatowi rocznego pobytu w Heidelbergu dla prowadzenia pracy badawczej.

Tę część uroczystości zakończył apel poległych.

Kwiaty na grobach profesorów składali także żacy. Kilkudziesięcioosobowa grupa studentów historii była wraz z prof. Zenonem Piechem z Zakładu Nauk Pomocniczych Historii UJ na cmentarzu Rakowickim. – Odwiedziliśmy m.in. groby Józefa Mitkowskiego i Heleny Madurowicz-Urbańskiej. Jak co roku, byliśmy także przy mogiłach profesorów, którzy zajmowali się naukami pomocniczymi historii: Sylwiusza Mikuckiego, Stanisława Krzyżanowskiego, Zbigniewa Perzanowskiego i Janusza Kurtyki, prezesa IPN, wychowanka UJ, który zginął w katastrofie smoleńskiej – powiedział prof. Piech.

  Dla uczczenia 73. rocznicy Sonderaktion Krakau przez cały listopad Muzeum UJ w Collegium Maius będzie używało specjalnych kolekcjonerskich biletów wstępu, upamiętniających ten tragiczny epizod z dziejów uczelni.