El Greco na nowo odkryty przejdź do galerii

- Jesteśmy świadkami wielkiego wydarzenia; ponownego odkrycia El Greca. Po kilkudziesięciu latach od odkrycia obrazu, po 40 latach od jego pierwszej konserwacji, obraz po badaniach i działaniach konserwatorskich, polegających głównie na zdjęciu pożółkłego werniksu, możemy teraz oglądać w pełnym blasku, zbliżonym do tego, jak wyglądał w pracowni artysty - powiedział ks. prof. Andrzej Witko z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II, znawca dawnego malarstwa hiszpańskiego.

Sensacji w trakcie badań i konserwacji jedynego w Polsce malowidła El Greca było zaś kilka.

- Na marginesach płótna odkryliśmy nieznaną do tej pory pierwotną, autorską warstwę malarską. Wyprostowaliśmy te marginesy i zakonserwowaliśmy nasze odkrycie. Dzięki temu obraz powiększył się o 4 cm na szerokość i o 2 na wysokość - powiedział Janusz Czop, główny konserwator MNK, który wraz z kilkunastoosobowym zespołem konserwatorów, chemików i fizyków zajmował się badaniem i renowacją ekstazy.

Nie koniec na tym. Odkryto również trzecie słowo sygnatury autorskiej.

- W trakcie konserwacji sprzed 40 lat odkryto podpis greckim alfabetem "Domenicos Theotocopulos". My odsłoniliśmy zaś i odczytali jeszcze trzecie słowo "epoiei" [wykonał]. Dodatkowo umocniło to tezę o autorstwie obrazu - stwierdził J. Czop.

Konserwatorzy odkryli też i usunęli fałszywy stygmat na habicie św. Franciszka w okolicach serca. Pozostawili jednak stygmaty na dłoniach świętego.

- Okazało się, że błękit kobaltowy którym namalowano stygmaty na dłoniach i sercu św. Franciszka, został wprowadzony do produkcji dopiero na początku XIX w. W przypadku dłoni pod spodem prawdopodobnie była niegdyś oryginalna warstwa malarska El Greca, na habicie nie ma zaś świadczących o tym śladów. Dlatego  zdecydowaliśmy się na usunięcie tego fałszywego w sensie malarskim stygmatu - wyjaśnił J. Czop.

„Ekstaza” została ujęta w nową, dobrze chroniącą ją ramę mikroklimatyczną. Będzie prezentowana w sali Malarnia Galerii Sztuki XIX w. w Sukiennicach do 4 grudnia.

- Krócej pokażemy inną "Ekstazę św. Franciszka", którą namalował albo sam El Greco albo jego syn. Pochodzi z prywatnej kolekcji wiedeńskiej. Uzyskaliśmy zgodę na krótką prezentację, aby ukazać kontekst naszego obrazu, który jest moim zdaniem ładniejszy - powiedział prof. Andrzej Betlej, dyrektor MNK.

Powstała ok. 1578 r. "Ekstaza św. Franciszka" Domenica Theotokopulosa (1541-1614) zwanego El Greco to jedyny w Polsce obraz tego malarza i jedno z kilku najcenniejszych malowideł znajdujących się w zbiorach polskich. Rzadko opuszcza Muzeum Diecezjalne w Siedlcach, gdzie jest prezentowanych. Krakowianie mogli oglądać "Ekstazę" w ub. roku na pokazie w Europeum - oddziale Muzeum Narodowego. W czerwcu bieżącego roku znalazło się ponownie pod Wawelem. To wówczas w pracowni konserwatorskiej MNK rozpoczęto jego kilkumiesięczną renowację.

- Cieszę się bardzo, że nasz obraz po kilkudziesięciu latach przeszedł ponowną konserwację. Nie wiemy jak trafił na ziemie polskie. Jego dzieje znamy dopiero od 1927 r., gdy zakupiony w warszawskim antykwariacie, trafił jako prezent do rąk ks. Franciszka Dąbrowskiego, z czasem proboszcza w Kosowie Lackim. Przez długi czas nie zdawano sobie sprawy z jego wartości, nie znano również autora - powiedział ks. dr Robert Mirończuk, dyrektor siedleckiego Muzeum Diecezjalnego.

Malowidło odkryły przypadkowo w 1964 r. na plebanii w Kosowie Lackim,  dwie młode historyczki sztuki z Instytutu Sztuki PAN: Izabella Galicka i Hanna Sygietyńska. W trakcie dalszych badań wysnuły przypuszczenie o autorstwie El Greca. Potwierdziła to konserwacja obrazu w 1974 r., gdy odkryto oryginalny podpis malarza.

- Jestem wzruszona widząc, że ten odkryty niegdyś przez nas stary, pociemniały, potargany obraz, odzyskał teraz swój pierwotny blask i że po raz kolejny badaniami potwierdzono nasze twierdzenia o autorstwie "Ekstazy" - powiedziała wzruszona I. Galicka.