Urodziny mistrza Pendereckiego

- Są talenty, które tworzą historię kultury, narodu i świata - powiedział o nim wczoraj w Warszawie, dokładnie w dniu urodzin, kard. Kazimierz Nycz, podczas Mszy św. odprawionej w katedrze św. Jana w intencji mistrza i w jego obecności.

Dzisiaj z kolei uczci go miasto, z którym łączy go tak wiele. "Kraków ukształtował mnie i jako człowieka i jako muzyka. W Krakowie skomponowałem 80. proc. swoich kompozycji. Tutaj wracam i zakotwiczam po licznych podróżach. W starym Krakowie mogłem odczuć czym jest ciągłość i jedność tradycji. Tu jest z wyboru mój dom" - powiedział kompozytor 26 września 2013 r., podczas uroczystości nadania mu z okazji 80. urodzin tytułu Honorowego Obywatela podwawelskiego grodu.

Tym razem Kraków uczci mistrza w jego 85 urodziny uroczystym koncertem o godz. 18. w sali Filharmonii Krakowskiej, która była miejscem wielu wykonań jego utworów, i której dyrektorem artystycznym był w latach 1988-1990. To na estradzie koncertowej FK 22 kwietnia 1966 r. odbyła się polska premiera wybitnego dzieła oratoryjnego jubilata "Pasji wg św. Łukasza". Orkiestrą i chórami dyrygował Henryk Czyż, solistami byli: Stefania Wojtowicz, Andrzej Hiolski i Bernard Ładysz, recytatorem zaś Leszek Herdegen. Dzisiaj zaś zabrzmi pod dyr. Johna Axelroda m.in. Adagietto z opery "Raj utracony", skomponowanej przez K. Pendereckiego do słów słynnego poematu Johna Miltona oraz „Koncert podwójny na skrzypce i wiolonczelę” z Martą Kowalczyk i Mają Bogdanović w partiach solowych.

Koncert poprzedzi o 17.30, odsłonięcie przez jubilata tablicy pod dębem burgundzkim "Pender", zasadzonym przezeń w 2013 r. na Plantach niedaleko budynku filharmonii, przy fontannie "Fortepian Chopina" wg projektu Marii Jaremy. "Drzewo jest bardzo ważnym symbolem zakorzenienia i kierowania się ku górze, ku nowym horyzontom, których początkowo nie widać" - mówił w 2013 r. K. Penderecki, znany z wielkiego zamiłowania do  drzew. Przy swoim dworze w Lusławicach, gdzie niegdyś malował wybitny malarz Jacek Malczewski, założył i pielęgnuje arboretum, gdzie rośnie kilka tysięcy sprowadzonych przez niego rzadkich drzew i roślin.

O godz. 20 w Teatrze im. Słowackiego rozpocznie się zaś Wielka Gala Urodzinowa. Powstały z inicjatywy jubilata  zespół Sinfonietta Cracovia wykona kilka jego utworów oraz "Koncert Es-dur na trąbkę i orkiestrę" Józefa Haydna, z kadencjami K. Pendereckiego.

Penderecki urodził się 23 listopada 1933 r. w Dębicy. Studiował kompozycję w Krakowie u Artura Malawskiego i Stanisława Wiechowicza. We wczesnej młodości słuchał także na Uniwersytecie Jagiellońskim wykładów filologii klasycznej prof. Tadeusza Sinki oraz filozofii prof. Romana Ingardena. Od 1972 do 1987 r. był rektorem krakowskiej Akademii Muzycznej. Potem zaś, do 1990 r., dyrektorem artystycznym Filharmonii Krakowskiej. Dzięki jego wsparciu powstała Orkiestra Stołecznego Królewskiego Miasta Krakowa - Sinfonietta Cracovia.

Wśród jego kompozycji są opery m.in. "Diabły z Loudun", "Raj utracony" i "Czarna maska", symfonie i inne utwory orkiestrowe, utwory wokalne na chór a capella oraz wraz z solistami i orkiestrą. Sporo dzieł ma charakter religijny m.in. wspomniana "Pasja według św. Łukasza", "Te Deum" (dedykowane papieżowi Janowi Pawłowi II), "Polskie requiem", "Credo", "Veni creator”, "Hymn do św. Adalberta", "Magnificat". Najnowszym utworem jubilata jest "Fanfara dla Niepodległej", napisana z okazji 100. rocznicy odzyskania niepodległości.

Równolegle z działalnością kompozytorską K. Penderecki rozwija działalność dyrygencką. Mało znaną dziedziną kompozytorską jubilata jest muzyka filmowa. Skomponował m.in. muzykę do filmu Wojciecha Hasa "Rękopis znaleziony w Saragossie". Był również współtwórcą kabaretu "Piwnica pod Baranami".

W 2013 r. w Lusławicach, otworzono powstałe z jego inicjatywy Europejskie Centrum Muzyki. W nowoczesnym budynku jest sala koncertowa oraz sale prób, gdzie młodzi muzycy mogą kształcić swe umiejętności pod kierunkiem mistrzów.

Wielokrotnie honorowano go za jego zasługi artystyczne. Jest m.in. doktorem honoris causa krakowskiej Akademii Muzycznej i od 1998 r. Uniwersytetu Jagiellońskiego (na cześć którego w 1964 r. napisał kantatę na dwa chóry mieszane i orkiestrę). Nadano mu również najwyższe odznaczenie polskie - Order Orła Białego (2005). Kraków, prócz wspomnianego obywatelstwa honorowego uczcił go także przyznaniem w 1993 r. medalu "Cracoviae Merenti".

Czytaj także:

• Kardynał Nycz o Pendereckim