To najwyższe odznaczenie miejskie jest nadawane od 1993 roku. Istnieją trzy klasy medalu - złoty, srebrny i brązowy. Jedyną osobą wyróżnioną złotym był papież Jan Paweł II. Medal nadano mu w 1993 roku. Złotymi medalami uhonorowano również Biskupstwo Krakowskie, Uniwersytet Jagielloński, Bractwo Kurkowe, Krakowską Kongregację Kupiecką i Szpital Zakonu Bonifratrów.

Uroczystość wręczenia medalu przyznanego zamkowi wawelskiemu odbyła się w Pałacu Wielopolskich, w sali obrad Rady Miasta  Krakowa. - Decyzja o przyznaniu złotego medalu Cracoviae Merenti Zamkowi Królewskiemu na Wawelu jest wyrazem naszego szacunku i uznania, jakie winni jesteśmy miejscu o tak ogromnym znaczeniu historycznym i kulturowym - powiedział Dominik Jaśkowiec, przewodniczący RMK. - Jest również przejawem wdzięczności za trud wielu pokoleń ludzi, którzy przez lata badali to miejsce, dbali o jego renowację, a w czasach II wojny światowej ratowali nasze bezcenne dziedzictwo - dodał samorządowiec.

- W jego murach zapisane są dzieje potężnego państwa Jagiellonów i ślady pięciu wieków nieprzerwanej świetności Krakowa. Pozostaje strażnikiem i depozytariuszem najcenniejszych pamiątek ojczystej historii, będąc jednocześnie szanowanym w świecie ośrodkiem konserwacji dzieł sztuki i architektury, instytucją wybitnie zasłużoną dla międzynarodowej promocji Polski i Krakowa - mówił o zamku prof. Jacek Majchrowski, prezydent Krakowa.

Zamek wawelski pełni funkcje muzealne od 1930 roku. Jednak już kilkadziesiąt lat wcześniej rozpoczęły się starania o jego wykupienie z rąk wojska austriackiego, a potem wieloletnia, żmudna renowacja i badania naukowe. - W murach z pietyzmem odrestaurowanego zamku spotykają się wszystkie istotne procesy dziejowe i społeczne. Pięknie urządzony Wawel pozostaje świadectwem bogactwa i wielkiej różnorodności naszej kultury, jej łączności z Europą i światem. To jest otwarta, wciąż na nowo odczytywana księga, miejsce nieustannego poznawania i reinterpretowania dziejów - powiedział prof.  Majchrowski.

Prof. Andrzej Betlej nie krył wzruszenia z powodu otrzymania medalu przez kierowaną przezeń placówkę. - Przyznanie tego najważniejszego krakowskiego wyróżnienia to dla Zamku Królewskiego wielki honor i zaszczyt - mówił. Zwrócił uwagę, że na odwrocie medalu widnieje wzgórze wawelskie i jest "to wyraźny znak potwierdzający, że zamek i miasto tworzą integralną całość".

  Złoty medal Cracoviae Merenti przyznano po raz 7. Grzegorz Kozakiewicz