Nie da się ukryć, że tak krótki okres funkcjonowania diecezji może zadziwiać, a w kontekście prawie 1000-letniej historii opactwa tynieckiego wydawać się nieistotny. Tak jednak nie jest. - Po kasacie naszego klasztoru, która nastąpiła w 1816 r., ulokowanie serca nowej diecezji na ziemiach opactwa oraz przekształcenie kościoła w katedrę przyczyniło się do zachowania pierwotnego znaczenia tego miejsca i w pewnym sensie utrzymania ciągłości jego historii benedyktyńskiej - mówi kustosz Muzeum Opactwa w Tyńcu brat prof. Michał Gronowski OSB.

Opactwo tynieckie, które zostało założone w połowie XI w., zawsze było świadkiem burzliwych dziejów Polski. Razem z nią przeżywało tak wzloty, jak i upadki. Zniszczone zostało najbardziej pod koniec XVIII w., gdy służyło konfederatom barskim jako punkt oporu wobec wojsk rosyjskich. Następnie rozbiory przerwały egzystencję klasztory, który znalazł się pod panowaniem Austrii. Wkrótce po tym, 8 listopada 1816 r., cesarz Franciszek I podpisał dekret kasujący opactwo. W ciągu roku władze kościelne i świeckie wykonały rządowe rozporządzenie. - Mnisi rozjechali się w różne miejsca, w dawnym opactwie pozostało ich trzech do obsługi parafii - przybliża kustosz, zaznaczając, że na szczęście ustalono nową diecezję i dawny kościół klasztorny został katedrą i stolicą diecezji tynieckiej, która została powołana do życia w 1821 roku. 200 lat temu - w sierpniu 1822 r. - miało miejsce niecodzienne i jedyne w dziejach Tyńca wydarzenie. - Odbył się kanoniczny ingres biskupa do swojej katedry, czyli ceremonia oficjalnego objęcia, inauguracji władzy w diecezji przez jej zwierzchnika, którym został o. Grzegorz Tomasz Ziegler, dawny przeor klasztoru tynieckiego - przybliża kustosz muzeum opactwa.

Diecezja tyniecka funkcjonowała jedynie pięć lat i została ostatecznie przekształcona w diecezję tarnowską. Jednocześnie spora część dziedzictwa benedyktynów tynieckich w ślad za zmianą stolicy diecezji trafiła do Tarnowa, budując zaplecze dla nowej diecezji. Warto dodać, że diecezja tyniecka zajmowała stosunkowo niewielki obszar o powierzchni 14 km kw. i obejmowała teren czterech cyrkułów: bocheńskiego, myślenickiego, nowosądeckiego i tarnowskiego. W skład diecezji wchodziło 18 dekanatów oraz 278 parafii.

Wystawa pt. "Zapomniane dziedzictwo. 200. rocznica katedry tynieckiej" nie jest może powierzchniowo ogromna, jednak na pewno zawiera eksponaty, które pomogą zwiedzającym przenieść się w wyjątkowe czasy pełnienia przez obszar klasztorny funkcji stolicy diecezji. - To, co na pewno sprawi, że każdy przystanie na dłuższy moment, to obrazy niedostępne na co dzień, które prezentują zachwycający widok na klasztor i kościół sprzed okresu konfederacji barskiej. Jest również szereg archiwaliów, w tym drukowane listy pasterskie bp. Zieglera, jego malowany herb czy księgi kancelaryjne diecezji - wymienia br. prof. Gronowski.

Odpowiednio dobrane światło, jak i ułożenie luster, ustawionych na przeciwległych ścianach sprawiają, że całość ekspozycji prezentuje się niezwykle korzystnie.