Z Krakowa trzeba tu jechać 30 km na wschód. Kościół pw. św. Marii Magdaleny w Wawrzeńczycach leży na lewym brzegu Wisły, na skrzyżowaniu dróg prowadzących do Krakowa, Sandomierza i Proszowic. Jedzie się tu przez Igołomię, gdzie urodził się Adam Chmielowski – św. Brat Albert. Wawrzeńczyce tworzące z nią jedną gminę, sąsiadują z Nowym Brzeskiem, a naprzeciwko, za Wisłą, mają zaś królewskie niegdyś Niepołomice. Tworzą ok. 3-trzytysięczną parafię wraz ze Złotnikami, Stręgoborzycami, Wygnanowem i Żydowem.

– Obecnie w parafii działają m.in. róże Żywego Różańca, Honorowa Straż Najświętszego Serca Pana Jezusa, rada parafialna. Jak na razie, mamy więcej pogrzebów niż chrztów. Niewielu jest też nowych osiedleńców. Więcej osób odpływa z parafii – mówi ks. Andrzej Gawroński, proboszcz od 2012 roku. Pochodzi z Krakowa, z parafii Najświętszego Salwatora, był poprzednio przez kilkanaście lat proboszczem w Bibicach.

Modliła się tu święta królowa

Parafianie są bardzo aktywni. Pamiętają, „skąd ich ród”. Czynnie włączyli się w działania kilkunastoosobowego komitetu organizacyjnego jubileuszu. – Osadnictwo na tym terenie istniało od bardzo dawna, udokumentowano to szczegółowymi badaniami archeologicznymi. Pierwsza znana wzmianka o Wawrzeńczycach pojawiła się w dokumencie biskupa krakowskiego Mateusza z 1149 roku. Od początku XIII w. Wawrzeńczyce należały formalnie do biskupstwa krakowskiego – mówi młoda parafianka Gabriela Gruszczak, znawczyni przeszłości Wawrzeńczyc, autorka szczegółowej pracy naukowej o dziejach kościoła i parafii.

W 1223 r. kościół w miejscowości ufundował bp Odrowąż, który sprowadził m.in. do Krakowa i pod Kraków cystersów, dominikanów i duchaków. Niewiele pozostało z tej świątyni, zaledwie relikty w prezbiterium, gdyż przebudowano ją gruntownie w wieku XV, a potem poddawano kolejnym przeróbkom. Kościół był kilkakrotnie niszczony i rabowany, m.in. w czasie potopu szwedzkiego i podczas I wojny światowej, gdy ucierpiał w 1914 r. w trakcie bitwy o Kraków. Świątynia i miejscowość były świadkami pobytu możnych osób. – 13 listopada 1393 r. modliła się tu para monarchów – Jadwiga Andegaweńska i Władysław Jagiełło. Dokładna data zachowała się w rachunkach dworu królewskiego – przypomina G. Gruszczak. Zachowały się także wzmianki o pobytach biskupów. Między innymi w 1245 r. bp Jan Prandota gościł tu arcybiskupa gnieźnieńskiego Fulkona. W 1347 r. w Wawrzeńczycach zmarł bp Jan Grot. Z czasem powstała tu jedna z rezydencji biskupich. Od 1529 r. wawrzeńczyckie beneficjum parafialne stało się uposażeniem kolejnych biskupów sufraganów krakowskich. Byli formalnie plebanami, lecz w ich imieniu parafią zarządzali tzw. komendarze. W latach 1958–1978 parafię wizytował biskup, a potem arcybiskup krakowski Karol Wojtyła, późniejszy papież Jan Paweł II.

Członkini komitetu organizacyjnego Henryka Cygan jest zaangażowana w Żywy Różaniec. – Obecnie istnieją trzy róże zrzeszające 60 osób, które oprócz prywatnego odmawiania Różańca czynnie uczestniczą także w życiu religijnym parafii – Mszach św., adoracjach i pielgrzymkach – mówi pani Henryka.

Żywy Różaniec powstał tu w roku 2000, lecz tradycja modlitwy różańcowej w parafii jest bardzo dawna. Już przed rokiem 1600 działało tu bractwo różańcowe. – Ze względów formalnych założono je ponownie w 1630 r. i zatwierdzono w 1632 r. jako Arcybractwo Różańca Świętego Najświętszej Maryi Panny przy kościele św. Zygmunta i św. Marii Magdaleny w miasteczku Wawrzeńczyce. Działało nieprzerwanie do II wojny światowej – mówi G. Gruszczak. – Nowych członków przyjmowano uroczyście w trakcie Mszy św. Składali przysięgę, po czym otrzymywali różańce i świece. Zachowały się trzy księgi brackie. Jedną z nich założono w 1740 roku. Zawierają listy członków. Co ciekawe, są tam nazwiska, które przewijają się przez cały czas istnienia bractwa, i także dziś są spotykane w parafii – np. Siciarz, Ćwikła, Banaś, Porębski, Markowicz – dodaje znawczyni historii parafii. Być może dla tego arcybractwa ufundowano czczony do dziś w kościele XVII-wieczny wizerunek Matki Bożej Szkaplerznej.

W archiwum parafialnym zachowały się też księga Cechu Szewców, założona 22 kwietnia 1727 r., oraz przywilej króla Augusta II, opatrzony jego pieczęcią i podpisem, zatwierdzający powstanie cechu. Fotografie tych dokumentów i innych pamiątek znajdą się na jubileuszowej wystawie fotograficznej w miejscowej szkole. Ucząca tam od wielu lat religii Jadwiga Puchalska jest pasjonatką historii. Napisała m.in. wraz z Katarzyną Ligas pionierską książkę o Wawrzeńczycach. – Starałyśmy się zebrać jak najwięcej materiału. Nie miałyśmy dostępu do źródeł archiwalnych, które zostały wykorzystane w późniejszych pracach, ale wykorzystałyśmy sumiennie publikacje oraz zebrane relacje parafian – mówi pani Jadwiga.

Parafia w XIX wieku w wyniku zmian związanych z tym, że część diecezji krakowskiej znalazła się pod zaborem rosyjskim, weszła w skład nowo utworzonej diecezji kieleckiej. Dopiero w 1925 r. powróciła do macierzystej diecezji.

Kolebka wybitnych kapłanów

Biskupem pomocniczym diecezji kieleckiej był pochodzący z Wawrzeńczyc Franciszek Sonik (1885–1957), krewny krakowskiego posła, niegdyś działacza opozycji w PRL i pierwszej Solidarności – Bogusława Sonika. To niejedyny wybitny kapłan stąd pochodzący. Przy kościele stoi figura św. Jadwigi Królowej, upamiętniająca jej pobyt i modlitwę z 1393 roku. Ufundował ją ks. inf. Jerzy Bryła, wieloletni duszpasterz artystów i osób głuchoniemych, w latach 1975–2005 proboszcz parafii Najświętszego Salwatora w Krakowie. Urodzony w 1928 r. w Nowym Brzesku w latach 30. zamieszkał wraz z rodzicami i siostrą w należących do parafii Wawrzeńczyce Stręgoborzycach. Jego ojciec Franciszek był tu kierownikiem małej szkoły, mama Alicja – nauczycielką. Wykształcili wiele pokoleń uczniów. Ich imionami nazwano później szkołę stręgoborzycką. Chodził tam i mały Jurek Bryła, w czasie okupacji niemieckiej biorący też udział w tajnych gimnazjalnych kompletach szkolnych. Pobożna rodzina i kościół wawrzeńczycki były źródłami jego powołania kapłańskiego. Święcenia otrzymał w 1952 r. w katedrze wawelskiej z rąk abp. Eugeniusza Baziaka. 6 lipca 1952 r. w kościele w Wawrzeńczycach odbyły się prymicje ks. Bryły. Także i potem nie zapomniał o miejscowości, gdzie rodziło się jego powołanie. Odwiedzał rodziców, po tym, gdy został infułatem, udzielał tu sakramentu bierzmowania. „Przyjeżdżam tu zawsze z wielkim wzruszeniem. Tu spędziłem swoje dzieciństwo i moją młodość. Szczycę się, że stąd pochodzę i że właśnie tutaj zrodziło się moje powołanie” – mówił w 2013 r., gdy odbierał dyplom Honorowego Obywatela Gminy Igołomia-Wawrzeńczyce.

Ciekawą pamiątką są napisy na drewnianym suficie plebanii, upamiętniające najważniejsze wydarzenia z historii parafii. Zaczęto je robić 100 lat temu, po zakończeniu odbudowy kościoła i plebanii uszkodzonych w czasie I wojny światowej. – To 800-lecie też tam zapiszemy – mówią członkinie komitetu organizacyjnego. Niektóre z nich należą także do powstałego w 2011 r. Stowarzyszenia „Odnowa Wsi Wawrzeńczyce”, którego staraniem gruntownie odrestaurowano m.in. zaniedbany przez lata ogród parafialny.

Jubileuszowe nadzieje

Organizatorzy jubileuszu uważają, że może się on przyczynić do konsolidacji społeczności parafialnej. – Nie wszyscy mieszkańcy parafii uczęszczają regularnie do kościoła. Mamy nadzieję, że uroczystości spowodują, iż poznawszy bliżej kilkusetletnie tradycje duchowe naszej parafii, staną się bardziej aktywni w naszej wspólnocie parafialnej – mówi ks. proboszcz. Finał jubileuszu będzie także dlań finałem jego służby proboszczowskiej. Urodzony w 1953 r., wyświęcony w 1978 r. przez kard. Wojtyłę (był to ostatni rocznik, który uzyskał święcenia z jego rąk przed tym, nim został papieżem) przechodzi na emeryturę. Zamieszka w parafii NSPJ w Nowym Targu.

W ramach obchodów jubileuszowych odbyły się już m.in. koncert muzyki chóralnej, konkursy, panel historyczny pt. „Historie mało znane”. Główne uroczystości 800-lecia kościoła w Wawrzeńczycach odbędą się w niedzielę 18 czerwca. O godz. 11 w kościele parafialnym rozpocznie się uroczysta Msza św. pod przewodnictwem abp. Marka Jędraszewskiego. Około 12.30 zostanie poświęcony głaz pamiątkowy, leżący przy drzewie zasadzonym z okazji jubileuszu. O godz. 14.30 na terenie Szkoły Podstawowej rozpocznie się program artystyczny. Zostanie zaprezentowany spektakl o historii kościoła parafialnego, odbędą się pokazy walk rycerskich oraz tańców dawnych, zostaną wręczone nagrody w konkursach fotograficznym i plastycznym. Od godz. 10 do 18 będą się tu odbywały gry, zabawy i warsztaty. W tym samym czasie przy kościele będzie trwał jarmark „Jak drzewiej bywało”.•