Uroczystość ta rozpoczęła czas Wielkiego Postu w archidiecezji krakowskiej. W homilii arcybiskup przypomniał m.in., że tradycja 40-dniowego postu przed świętami Zmartwychwstania rozpowszechniła się w IV wieku. Później początek Wielkiego Postu przesunięto na środę poprzedzającą pierwszą niedzielę tego okresu, żeby trwał on faktycznie 40 dni, nie wliczając do niego niedziel. Środę Popielcową nazywano zaś "caput Quadragesimae", co znaczy "głowa Czterdziestnicy", a w jej centrum był obrzęd posypania popiołem.

Metropolita zauważył również, że przyjmując popiół na głowę wierni słyszą dwa wezwania, które mówią o konieczności "stanięcia w prawdzie". "Pamiętaj, że prochem jesteś i w proch się obrócisz" to echo słów Boga do Adama po jego grzechu, które opisują cielesno-materialną kondycję człowieka. Druga formuła: "Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię!" to słowa samego Chrystusa, wypowiedziane na początku Jego publicznej działalności, nawiązujące do moralno-duchowego wymiaru kondycji człowieka. Hierarcha przekonywał też, że konieczność nawrócenia związana jest z grzesznością człowieka, ale Ewangelia jest Dobrą Nowiną, dającą nadzieję na zbawienie. - Wierzący są bowiem zbawieni dzięki wierze w krzyż i zmartwychwstanie Jezusa - zaznaczył dodając, że do chwały zmartwychwstania idzie się przez tajemnicę krzyża. Dla chrześcijan nie ma innej drogi.

Cytując fragmenty pieśni wielkopostnej, dramatu Karola Wojtyły "Hiob" i Listu św. Pawła do Kolosan, abp Jędraszewski wskazał również, że "przez cierpienie człowiek staje się nowym stworzeniem, ale staje się takim wtedy, kiedy swoje cierpienie łączy ze zbawczymi cierpieniami Chrystusa". - Złączmy ten czas święty z czasem Chrystusowego "kairos" - świętego czasu odnowy, przemiany, ugruntowania, nadziei, abyśmy z Chrystusem zmartwychwstali i hymn chwały śpiewali Mu bez końca - zachęcał metropolita krakowski.