550 lat temu Kasper Straube wydrukował kalendarz. Nazywał się "Almanach Cracoviense ad annum 1474" i znany jest też jako "Calendarium Cracoviense", jest jednostronnie zadrukowaną kartką o formacie o parę milimetrów większym od arkusza A4, bez widoczku Wawelu, bez portretu krakowianki, w dodatku po łacinie. W sumie nic ciekawego, a jednak bardzo ważnego.
Jest to bowiem najstarszy znany druk, jaki powstał na ziemiach polskich, konkretnie w Krakowie, gdzie przez trzy lata mieszkał i prowadził swój biznes wędrowny impresor (drukarz) Straube. Potem się wyprowadził, widocznie interes nie szedł za dobrze, pojawiła się konkurencja.
550 lat minęło jak jeden dzień i oto mamy rocznicę. A na rocznicę gromadka ludzi dobrej woli postanawia wydać książkę o książkach. A konkretnie o tych właśnie najstarszych drukach, zwanych inkunabułami i starodrukami. I o ich dziejach na ziemiach polskich. Wynalazku druku ruchomą czcionką dokonał Gutenberg w Niemczech (czy też raczej tam, gdzie później powstały Niemcy), w każdym bądź razie na zachodzie Europy. Stąd powstaje w nauce historycznej sytuacja, że o tzw. Biblii Gutenberga wiedzą wszyscy na całym świecie, a o krakowskim kalendarzu poza Polską nie wie nikt. Rocznica to okazja jak rzadko, żeby tę sytuację zmienić.
Książka nosi tytuł "The Early Printed Book in Poland (15th-17th centuries)" i zawiera artykuły naukowe o inkunabułach i starodrukach wydrukowanych w Królestwie Polskim. Jest wydana po angielsku, bo, jako się rzekło, w Polsce o tych rzeczach się wie, a w Europie głównie o Gutenbergu. No i jak możemy się pochwalić i jest czym, to trzeba!
Odpowiedzialni za to wydarzenie to: Wydział Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego (Edytorstwo), Biblioteka Jagiellońska oraz Wydawnictwo Avalon, a zwłaszcza Instytut Literatury, który bez wahania rzucił na stół konieczną kwotę w żywej gotówce. Redaktorami albumu (przyjęto formę, w której tekst artykułu jest związany z reprodukcją druku, o którym mowa) są prof. Janusz Gruchała, szef uniwersyteckiego edytorstwa, który, jak sam powiedział, uważa omawianą publikację za zwieńczenie swojej drogi naukowej, i dr (za chwilę dr hab.) Michał Czerenkiewicz, filolog klasyczny (dziwnym nie jest, kalendarz i mnóstwo wczesnych druków to teksty łacińskie). Prezentacja publikacji, której towarzyszył pokaz najcenniejszych starodruków (czyli książek wydanych przed rokiem 1800), odbyła się niedawno w Bibliotece Jagiellońskiej.
Ponieważ autorzy artykułów w książce są podpisani literkami, wymieńmy ich tu wraz ze wszystkimi tytułami. A są to (w kolejności przypadkowej): dr hab. Arkadiusz Wagner, dr Fryderyk Rozen, dr hab. Justyna Kiliańczyk-Zięba, dr hab. Jacek Partyka, prof. Janusz S. Gruchała, dr Katarzyna Płaszczyńska-Herman, dr hab. Klaudia Socha, dr Michał Czerenkiewicz, dr Magdalena Komorowska.