Krakowska wystawa wieńczy dotyczący Chełmońskiego wspólny projekt Muzeów Narodowych w Krakowie, Warszawie i Poznaniu, posiadających największe zbiory prac artysty. W Warszawie i Poznaniu odbyły się poprzednie odsłony ekspozycji. - To jedna z najbardziej znaczących wystaw w historii polskiego muzealnictwa. Jest fenomenem artystycznym, kulturowym, społecznym, przekracza granice zwyczajnych wystaw monograficznych - mówi prof. Andrzej Szczerski, pełniący obowiązki dyrektora MNK. - Wystawa nie tylko gromadzi po raz pierwszy tak wielką kolekcję prac artysty, ale i pokazuje ją w sposób atrakcyjny dla współczesnego widza. To bardzo ważne. Pokazuje raz jeszcze, co znaczy pojęcie "aktualizacja kanonu sztuki". To pokazanie tego, jak bardzo twórczość tego artysty, który jest w naszych podręcznikach, którego wszyscy znamy, jest z nami zawsze i możemy ją na nowo zobaczyć. To wielkie święto malarstwa, gdyż wystawa pokazuje, że to medium wzbudza najwięcej emocji, może najwięcej treści przekazać i pokazuje także, jak bardzo ważne dla kultury polskiej jest takie malarstwo, jakie tworzył Chełmoński - dodał prof. Szczerski.

Wystawa jest również spojrzeniem na dziedzictwo dawnej Rzeczypospolitej, gdyż obrazy Chełmońskiego pokazują pejzaże z Polski, Białorusi, Litwy i Ukrainy. - W naszej prezentacji świata według Chełmońskiego stawiamy na bardzo uczuciowy odbiór dzieł tego artysty. Chełmoński nadal nas zadziwia, intryguje i wzrusza. Na te pozytywne emocje stawialiśmy, pracując nad scenariuszem naszej ekspozycji. Wystawa składa się z trzech równorzędnych sekcji. Na wprost wejścia prezentujemy ekspresje według Chełmońskiego. Tutaj można zobaczyć m.in. słynne trójki i czwórki, czyli kompozycje z zaprzęgami i arcydzieła takie, jak "Targ na konie w Bałcie". Można tu także zobaczyć niespodziankę, której nie było w poprzednich edycjach wystawy, czyli znakomity obraz Chełmońskiego "Powrót z balu", namalowany w Monachium, znajdujący się w kolekcji prywatnej - mówi dr Aleksandra Krypczyk-de Berra, kuratorka wystawy, którą zaaranżowała plastycznie Magdalena Bujak. "Powrót z balu" znajdował się przez wiele lat w Stanach Zjednoczonych, w kolekcji wybitnej aktorki Heleny Modrzejewskiej i jej spadkobierców. Do Polski wrócił w 2019 roku. Nie był nigdy do tej pory prezentowany publicznie.

  Na ekspozycji pokazano po raz pierwszy publicznie znajdujący się od 2019 r. w kolekcji prywatnej w Polsce obraz "Powrót z balu". Bogdan Gancarz /Foto Gość

Z lewej strony od wejścia głównego jest sekcja poświęcona biografii artysty oraz część poświęcona wsi w twórczości malarza. Można tu m.in. zobaczyć bardzo znane obrazy: "Babie lato", "Bociany", "Burza" i "Owczarek". - Ostatnia część wystawy, zlokalizowana po prawej stronie od wejścia, pozwala poznać, zrozumieć i odczuć sposób rozumienia natury przez Chełmońskiego - mówi kuratorka ekspozycji. W tej części wyeksponowano m.in. pejzaże, ekspresyjnie ujęte wizerunki ptaków, m.in. bąka, sójki, czajek i żurawi. - Dla zainteresowanych proponujemy kilka oznaczonych ścieżek zwiedzania: hipologiczną, poświęconą koniom, etnograficzną, ornitologiczną oraz konserwatorską. Można się także "wsłuchać" w dzieła Chełmońskiego. Przy obrazach przedstawiających ptaki można bowiem posłuchać przez słuchawkę ich głosów. Można również przeczytać komentarze ornitologiczne - wyjaśnia A. Krypczyk-de Berra.

  Oczy przyciąga m.in. ekspresyjny obraz "Burza". Bogdan Gancarz /Foto Gość

Na wystawie znajdują się także dzieła z motywami religijnymi, m.in. "Krzyż w zadymce", "Pejzaż z krzyżem", "Pod Twą obronę", świadczące o pogłębionej duchowości obecnej w twórczości z ostatniego okresu życia Chełmońskiego. Warto wspomnieć, że jego przyjacielem od czasu monachijskich studiów malarskich był Adam Chmielowski - późniejszy brat Albert.

  Motywy religijne w twórczości Chełmońskiego reprezentuje na wystawie m.in. obraz "Krzyż w zadymce". Bogdan Gancarz /Foto Gość

W Krakowie będzie można zobaczyć także obraz oraz związaną z nim ekspozycję, których nie widziały osoby zwiedzające odsłony wystawy w Warszawie i Poznaniu. W Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach, będącej oddziałem MNK, jest prezentowany obraz Chełmońskiego "Czwórka". Ze względu na ryzyko związane z transportem tego wielkoformatowego płótna, pozostanie ono w Sukiennicach. Zostanie tam jednak zorganizowana równoległa w czasie z trwającą do 30 listopada wystawą "Chełmoński" ekspozycja, przedstawiająca trwającą w latach 2020-2024 konserwację tego ogromnego malowidła o wymiarach 2,75 m na 6,6 m oraz wykonane przy okazji badania naukowe. Bilety na wystawę w Gmachu Głównym MNK będą uprawniały także do zwiedzania wspomnianej ekspozycji w Sukiennicach, która będzie jednak nieczynna w poniedziałki.

Wystawa "Chełmoński" będzie dostępna zaś codziennie od godz. 10 do 18. W wybranych terminach, tj. od 8 do 18 sierpnia, od 30 do 31 sierpnia oraz od 10 do 30 listopada, godziny otwarcia zostaną wydłużone do godz. 20. Szatnia i kasa biletowa w Gmachu Głównym przy al. 3 Maja 1 będą czynne od godz. 9.45.

Na wystawę obowiązuje wstęp na ustalone godziny. Wcześniejsze kupno biletów pozwoli więc na uniknięcie kolejki do zwiedzania. Bilety można zamówić online na stronie: https://bilety.mnk.pl/ oraz kupić stacjonarnie w kasach muzeum.

Ekspozycji towarzyszy obszerny przewodnik. Równolegle nakładem krakowskiego wydawnictwa WBC ukazała się bogato ilustrowana publikacja "Józef Chełmoński - »Powrót z balu«, 1873 - odzyskane arcydzieło" autorstwa Ryszarda Jeremiego Kluszczyńskiego, odkrywcy z zapomnienia i propagatora wspomnianego w tytule obrazu, który jest ozdobą krakowskiej wystawy.

  Chełmońskiego sportretował w roku 1900 jego przyjaciel Leon Wyczółkowski. Bogdan Gancarz /Foto Gość