Uniwersytet pamiętał

Bogdan Gancarz

publikacja 06.11.2014 14:33

Uczczono pamięć zmarłych profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego. Uroczystość odbywa się zawsze 6 listopada, w rocznicę Sonderaktion Krakau.

Uniwersytet pamiętał - 75 lat temu, w tej sali aresztowano naszych profesorów - powiedział prof. Wojciech Nowak, rektor UJ Adam Wojnar

W wyniku tej  podstępnej akcji gestapo z 1939 r., 183 krakowskich profesorów i nauczycieli akademickich, w tym 155 pracowników Uniwersytetu Jagiellońskiego, zostało aresztowanych, a następnie wywiezionych do obozów koncentracyjnych w Sachsenhausen i Dachau, gdzie kilkunastu z nich straciło życie.

W sali nr 56 Collegium Novum, skąd w 1939 r. wyprowadzono aresztowanych profesorów, odbyło się spotkanie okolicznościowe.

- Wspominamy co roku w tym dniu szczególnie tych, którzy ucierpieli w rezultacie Sonderaktion Kraków, lecz także wszystkich nieżyjących już profesorów, studentów i pracowników uniwersytetu - powiedział prof. Wojciech Nowak, rektor UJ.

W uroczystościach wzięli udział m. in. przedstawiciele rodzin profesorów aresztowanych w 1939 r. Z Warszawy przyjechała Maria Birkenmajer, anglistka z Uniwersytetu warszawskiego, córka prof. Aleksandra Birkenmajera, historyka nauki, bibliotekoznawcy, dyrektora Biblioteki Jagiellońskiej.

- Mój ojciec trzymany był w obozie w Sachsenhausen do października 1940 r. Ponieważ był znanym badaczem życia i twórczości Mikołaja Kopernika, Niemcy pytali go często w obozie, jakiej narodowości był Kopernik. Gdy odpowiadał, że Polakiem, dostawał w twarz - wspominała M. Birkenmajer.

Fragmenty wspomnień dotyczących Sonderaktion Krakau czytała aktorka Dorota Segda. Przypomniała m.in. wspomnienia aktorki Danuty Michałowskiej. „6 listopada i padał wczesny śnieg. Niemcy pognali nas do wyjścia. Na zewnątrz widzieliśmy wielkie ciężarówki - wspominała D. Michałowska, która jako uczennica szkoły podstawowej, miała jesienią 1939 r. lekcje w Collegium Novum UJ.

W trakcie tegorocznych obchodów Uniwersyteckiego Dnia Pamięci złożono również kwiaty na grobach profesorów na cmentarzach krakowskich oraz pod tablicami pamiątkowymi: w Collegium Novum UJ, w koszarach, gdzie w trakcie Sonderaktion Krakau przetrzymywano aresztowanych profesorów przed wywiezieniem ich do obozów oraz przed Dębem Wolności rosnącym przed głównym gmachem uniwersyteckim.

- Cmentarz Rakowicki jest naszą największą nekropolią. Pochowano tu ok. 700., naszych profesorów - powiedział rektor Nowak.

Rocznica Sonderaktion Krakau była zawsze pamiętana i obchodzona na uniwersytecie. Od 1999 r. obchodzi się w tym dniu Uniwersytecki Dzień Pamięci.

W uroczystościach pierwszego Uniwersyteckiego Dnia Pamięci brało jeszcze udział sześciu profesorów aresztowanych podczas Sonderaktion Krakau: prof. Adam Bielecki, prof. Andrzej Bolewski, prof. Mieczysław Brożek, prof. Józef Dadak, prof. Stanisław Majewicz, prof. Stanisław Urbańczyk, prof. Józef Wolski. Ostatni z nich, prof. Wolski, zmarł w 2008 r. w wieku 98 lat.

Od 2002 r. w trakcie Uniwersyteckiego Dnia Pamięci wręcza się również Nagrodę im. Stanisława Kutrzeby, wybitnego historyka prawa, rektora UJ.

Nagrodę tę ustanowiły Uniwersytet Ruprechta-Karola w Heidelbergu oraz Instytut Maxa Plancka Publicznego Prawa Porównawczego i Prawa Międzynarodowego Publicznego, w dziedzinie ochrony praw człowieka w Europie, w nadziei na umocnienie, ożywienie i rozbudowanie porozumienia między Polską i Niemcami.

Nagroda przyznawana jest corocznie pracownikowi lub absolwentowi UJ. Umożliwia laureatowi roczny pobyt w Heidelbergu dla prowadzenia pracy badawczej.

W tym roku otrzymał ją Przemysław Tacik, doktor filozofii, piszący również pracę doktorską z zakresu prawa międzynarodowego.