Parafia w cieniu Potockich

Bogdan Gancarz

publikacja 10.10.2015 23:00

Ks. Piotr Gębka i Dorota Strojnowska opisali blisko 200 ostatnich lat najstarszej parafii w Krzeszowicach.

Parafia w cieniu Potockich Rodzina Potockich ufundowała m.in. krzeszowicki kościół parafialny pw. św. Marcina z Tours Bogdan Gancarz /Foto Gość

W sobotę 10 października w Galerii Pałacu Vauxhall, mieszczącego obecnie krzeszowickie Centrum Kultury i Sportu, zaprezentowano ich książkę "Dzieje parafii pw. św. Marcina z Tours w Krzeszowicach (1820-2012)".

Książkę opublikowała krakowska Księgarnia Akademicka. Jej podstawą była praca magisterska ks. Piotra Gębki, rodowitego krzeszowiczanina, obecnie wikarego w parafii w Karniowicach-Dulowej, napisana pod kierunkiem ks. prof. Jacka Urbana na Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II w Krakowie. Uzupełniła ją znacznie i opracowała do druku red. Dorota Strojnowska, wybitna znawczyni przeszłości Krzeszowic, autorka kilku książek i wielu artykułów na ten temat.

- Przedstawiliśmy w niej historię miejsca kultu religijnego, duszpasterzy, parafian, ważniejsze święta i uroczystości, misje i rekolekcje parafialne, bractwa oraz stowarzyszenia, a także działalność charytatywną prowadzoną przez duchownych i świeckich - wymieniali autorzy.

Parafia krzeszowicka istniała na pewno już na początku XIV w. Autorzy zaczynają jednak swą opowieść od 1820 r.

Parafia w cieniu Potockich   O książce opowiadali m.in. red. Dorota Strojnowska, ks. prof. Jacek Urban i ks. Piotr Gębka Bogdan Gancarz /Foto Gość - Wówczas bowiem Artur Potocki obrał Krzeszowice na miejsce dla swojej siedziby rodowej. Rozpoczął się ważny okres w życiu miejscowości i parafii. W kolejnych latach nastąpił wyraźny wzrost liczby ludności, a także rozwój gospodarczy samej miejscowości i okolicy. Było to związane z napływem rzemieślników i robotników pracujących w majątku Potockich oraz przy wznoszeniu nowej świątyni. Z chwilą jej wybudowania krzeszowicka parafia stała się ważnym miejscem kultu religijnego w regionie - dodali autorzy.

- Książka jest doprowadzona do 2012 r., który był przełomowym momentem w kościelnych dziejach Krzeszowic. Wówczas z parafii św. Marcina wydzielono parafię św. Jana Pawła II - tłumaczył ks. Karol Szałas, proboszcz nowej parafii.

Przez 123 lata parafia krzeszowicka żyła w cieniu Potockich. - Wiele zawdzięcza swym kolatorom i dobrodziejom - powiedział ks. Szałas.

Potoccy zbudowali m.in. w latach 1832-1844 r. obecny, murowany kościół pw. św. Marcina z Tours. Jest on również ich mauzoleum rodowym. W krypcie pod kościołem pochowano 15 przedstawicieli krzeszowickiej linii Potockich, m.in. Andrzeja, namiestnika Galicji, zamordowanego w 1906 r. przez ukraińskiego nacjonalistę. Ostatnie pochówki miały miejsce w 1995 r. (Andrzej Potocki) i 2006 r. (Antoni Potocki).

Kościół zaprojektował wybitny architekt pruski Karl Friedrich Schinkel. - Był to pierwszy kościół na terenie Polski wybudowany w stylu neogotyckim - powiedział ks. Gębka.

- Potoccy wyposażyli również jego wnętrze. W ołtarzu bocznym umieszczono m in. kupiony przez z nich we Włoszech, pochodzący z 1596 r., obraz Santiego di Tito „Pokłon Trzech Króli”. Obecnie malowidło to znajduje się w ołtarzu głównym. W nadbudowie bocznego ołtarza Matki Bożej Różańcowej umieszczono XVII-wieczny obraz Świętej Rodziny, znajdujący się niegdyś w kaplicy pobliskiego zamku Tęczyn. Co ciekawe, kościół, mimo że stanowił centrum życia religijnego Krzeszowic, pozostawał prywatną własnością Potockich do 1921 r., gdy został formalnie przekazany na własność parafii - powiedziała D. Strojnowska.

„Bardzo kościół krzeszowicki jest i będzie znakomitym pomnikiem wiary i pobożności wspaniałomyślnych fundatorów, którzy piękna ofiarę P. Bogu uczynili” - zanotował w 1862 r. dziekan czernichowski w protokole kończącym wizytację parafii krzeszowickiej.

Potoccy hojnie wspierali również rozmaite dzieła dobroczynne w Krzeszowicach i okolicy. Hrabina Krystyna Potocka podarowała również parcelę i materiały budowlane dla wzniesienia Domu Katolickiego.

Cennym uzupełnieniem książki są ilustracje, w większości dotąd nie publikowane, m.in. rysunki pierwotnego, niezrealizowanego projektu kościoła oraz zdjęcia kard. Karola Wojtyły wykonane w 1968 r., podczas nawiedzenia kopii obrazu Matki Bożej Częstochowskiej w parafii Krzeszowickiej.

- Autorzy wykonali bardzo dobrą robotę. Książki opisujące dzieje danej parafii nie służą bowiem tylko parafianom, lecz stanowią również kolejną cegiełkę, z której buduje się naukową historię naszej archidiecezji. Dobrze, że pisząc o kościele i licznych kapliczkach na terenie Krzeszowic, nie zapomnieli o kapłanach i świeckich tworzących tę żywą wspólnotę parafialną - powiedział ks. prof. Jacek Urban, historyk Kościoła, dyrektor Archiwum Kapitulnego na Wawelu.

Od 2000 r. proboszczem liczącej obecnie ok. 5 tys. osób parafii pw. św. Marcina z Tours jest ks. dr Andrzej Szczotka. Przejawem pobożności parafian jest nie tylko ich udział w nabożeństwach i grupach duszpasterskich. - Pielgrzymują również do Ziemi Świętej i Tours, do grobu naszego patrona - powiedział ks. Jan Leśniak, wikariusz parafii pw. św. Marcina z Tours.