Fenomen tego teatru przypomniała w opublikowanej niedawno książce Elżbieta Morawiec, krytyk teatralny i literacki, w latach 1982–1990 kierownik literacki opisywanej przez siebie placówki. Popchnęła ją do tego niezgoda na to, co stało się – według niej – za dyrekcji Jana Klaty, gdy nastąpiło „barbarzyńskie niszczenie nie tylko świetnej tradycji tej sceny, ale i kultury w ogóle”.

Grali tu m.in.: Zofia Niwińska, Leszek Herdegen, Anna Polony, Jerzy Trela, Jerzy Nowak, Jerzy Stuhr, Franciszek Pieczka, Izabela Olszewska, Anna Dymna, Wiktor Sadecki, Jerzy Bińczycki, Jan Nowicki, Tadeusz Huk, Jerzy Radziwiłowicz, Jerzy Grałek, Aleksander Fabisiak. Reżyserowali zaś m.in.: Janusz Warnecki, Zygmunt Hübner, Konrad Swinarski, Jerzy Jarocki, Andrzej Wajda, Jerzy Grzegorzewski, Krystian Lupa i Tadeusz Bradecki. Wśród scenografów byli z kolei Tadeusz Kantor, Krystyna Zachwatowicz i Kazimierz Wiśniak, muzykę pisali między innymi Roman Palester, Jan Maklakiewicz, Krzysztof Penderecki, Zygmunt Konieczny i Stanisław Radwan.

Dyrekcja Z. Hübnera (1963–1969) była – według autorki – „uśmiechem losu” dla teatru, zaś kierowanie tą sceną przez Jana Pawła Gawlika (1970–1980) – „złotym okresem”. To w czasach ich szefowania powstały wspaniałe inscenizacje wyreżyserowane przez K. Swinarskiego i J. Jarockiego. Niezapomniane były dokonane przez tego pierwszego wystawienia polskich dramatów romantycznych i postromantycznych, m.in. „Nie-Boskiej Komedii” Zygmunta Krasińskiego (1965), „Dziadów” Adama Mickiewicza (1973) i „Wyzwolenia” Stanisława Wyspiańskiego (1974). „»Dziady« były erupcją wielkich ról aktorskich – poczynając od Jerzego Treli, Konrada” – napisała E. Morawiec, określając Trelę „talentem absolutnym” i dedykując mu całość swojej książki.

„Jerzy Trela, tak w tym przedstawieniu, jak i w późniejszym o rok »Wyzwoleniu«, stanął na szczycie możliwości aktorskich. Wielka Improwizacja to był akt zmagania się z Bogiem i z sobą samym – można by napisać partyturę – crescenda i decrescenda tej roli, to wznoszącej się do gniewnego desperackiego krzyku, to opadającej w bezsiłę, jakąś modlitewną ciszę rozliczeń z samym sobą” – dodaje autorka.

Zabłysła w tym przedstawieniu także Izabela Olszewska jako Rollisonowa. „Zagrała swoją ostatnią scenę z Senatorem na wewnętrznej nucie głębokiego spazmu rozpaczy, przemieniając się w prorocze oskarżenie mordercy – jak ikona wszystkich skrzywdzonych matek światek” – przypomina E. Morawiec i dodaje, iż reżyserzy Starego starali się wydobyć wyrazistsze elementy twórcze nawet z ról drugoplanowych. Jako przykład podaje Wojciecha Ruszkowskiego, który dzięki Swinarskiemu, wszedł do historii teatru polskiego rolą Starego Aktora w „Wyzwoleniu”.

– Jako dziecko miałem szczęście przebywać w latach 1964–1969 na tej scenie, wypełnionej wielkimi gwiazdami Starego i obserwować dwa zupełnie różne style reżyserowania, trzy sztuki z moim udziałem przygotowywał bowiem Jerzy Jarocki, a jedną – Konrad Swinarski. Jarocki miał perfekcyjnie przygotowaną każdą scenę, często osobiście pokazywał aktorom, jak należy ją zagrać, a próby przebiegały według ściśle określonego planu i także bez zbytnich nerwów. Każda rola była ustawiona od samego początku i im bliżej premiery, tym była precyzyjniej dopracowywana. Swinarski był zupełnie inny. Wchodził w żywe dyskusje z aktorami, z dnia na dzień potrafił diametralnie zmienić to, co proponował wcześniej – wspomina krakowski filozof Jerzy Bukowski.

Ta jedna z ważniejszych książek o kulturze polskiej została uzupełniona archiwalnymi fotografiami Wojciecha Plewińskiego, rejestrującego przez wiele lat spektakle Starego, oraz zestawionym pracowicie przez Elżbietę Wrzesińską repertuarem teatru.