Prof. Filip Musiał, dyrektor oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie, poinformował dziś, że wyróżnienia otrzymali tym razem dr Maria Żychowska, ppłk dr Janusz Kamocki "Mamut", ppłk Janusz Sermanowicz "Dyzma", Jacek Smagowicz, prof. Jerzy Giza i Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Radomiu. Ich sylwetki przedstawiono m.in. w filmie dokumentalnym zaprezentowanym w trakcie konferencji prasowej.

Tytuły Świadka Historii przyznaje kapituła, której przewodniczy prezes Instytutu Pamięci Narodowej. Laureatem może zostać osoba fizyczna, instytucja, stowarzyszenie lub organizacja, jak również osoba niebędąca obywatelem polskim. Nagrodę można przyznać pośmiertnie. Nie ma charakteru ogólnopolskiego, lecz regionalny. Dzięki temu można docenić więcej osób i instytucji. W naszym regionie wyróżnia się tych, którzy mieszkają na obszarze aktywności oddziału krakowskiego IPN i delegatury IPN w Kielcach. - W ten symboliczny sposób dziękujemy za szczególne zasługi dla upamiętniania historii narodu polskiego w regionie oraz wsparcie dla pionu edukacyjnego IPN w dziele edukacji historycznej - wyjaśnił prof. Musiał.

Dr Maria Żychowska (ur. w  1933 r.), harcerka, historyk, archiwistka, była wieloletnim kierownikiem oddziału Archiwum Państwowego w Tarnowie. W latach 1957-1964, jako drużynowa 10. Tarnowskiej Drużyny Harcerek im. Partyzantów AK Oddziału "Regina II", wydatnie przyczyniła się do odnowy idei harcerstwa i zaszczepiła ją wielu młodym ludziom. Jest autorką wielu publikacji o działaniach harcerstwa i Armii Krajowej na Ziemi Tarnowskiej. Ogólnopolskie uznanie przyniosła jej biografia Jerzego Brauna, wpierw harcerza tarnowskiego, później zaś poety i myśliciela, znawcy i propagatora mesjanistycznej myśli Józefa Hoene-Wrońskiego, w 1945 r. ostatniego delegata Rządu RP na Kraj i autora słynnego "Testamentu Polski Walczącej".

Ppłk dr Janusz Kamocki "Mamut" (ur. w 1927 r.) pochodzi z sandomierskiej rodziny ziemiańskiej. W 1942 r. złożył przysięgę żołnierską w Narodowej Organizacji Wojskowej, po scaleniu organizacji służył w 2 Pułku Piechoty Legionów AK. Po wojnie był żołnierzem niepodległościowego Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, potem więźniem politycznym. Po ukończeniu studiów etnograficznych na Uniwersytecie Jagiellońskim był wieloletnim pracownikiem Muzeum Etnograficznego w Krakowie oraz wykładowcą akademickim.  

Ppłk Janusz Sermanowicz "Dyzma" (ur. w 1926 r.) był od 1942 r. żołnierzem podobwodu AK Skarżysko-Kamienna. Od 1944 r. służył  w II batalionie 3. Pułku Piechoty Legionów AK por. Antoniego Hedy "Szarego". Wziął udział m.in. w akcji na więzienie w Końskich, akcji w Wólce Plebańskiej. Brał udział w Akcji „Burza”. Uczestniczył w powojennej konspiracji niepodległościowej. Pod dowództwem "Szarego" wziął udział w akcji rozbicia  więzienia w Kielcach z 4 na 5 sierpnia 1945 r., w rezultacie której uwolniono żołnierzy podziemia niepodległościowego. Do 1947 r. działał w Zrzeszeniu "Wolność i Niezawisłość". W życiu cywilnym pracował jako leśnik.

Jacek Smagowicz (ur. w 1943 r.) był m.in. czynnym działaczem "pierwszej" „Solidarności”, internowanym w stanie wojennym. Jako członek Komitetu Opieki nad Miejscami Zbrodni Komunizmu, doprowadził do zbudowania Pomnika Ofiar Komunizmu na cmentarzu Rakowickim w Krakowie. W 2016 r. założył krakowską Chorągiew Zakonu Rycerzy Jana Pawła II - formację rycerską, której istotą jest m.in. patriotyzm realizowany przez uczestnictwo w akcjach o charakterze patriotycznym, krzewienie w społeczeństwie wartości patriotycznych, cechowanie się szczególnym przywiązaniem do znaków i barw narodowych.

Prof. Jerzy Giza (ur. w 1957 r.) był w latach 1980-1989 działaczem krakowskich i sądeckich środowisk niepodległościowych, m.in. autorem i współautorem wielu niezależnych wystaw historycznych, koncertów i obchodów świąt patriotycznych. Inicjator utworzenia lub przywrócenia kilkudziesięciu tablic i monumentów; w latach 1982-1987 członek Komitetu Opieki nad Kopcem J. Piłsudskiego w Krakowie oraz Instytutu Katyńskiego. Od września 1989 r. realizował swoją wizje wychowania patriotycznego jako nauczyciel i dyrektor Społecznej Szkoły Podstawowej nr 1 im Józefa Piłsudskiego w Krakowie, potem zaś Zespołu Szkół Społecznych. Jest autorem wielu książek i artykułów historycznych.

Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Radomiu Leśnicy łączy dbałość o przyrodę z kultywowaniem dziedzictwa historycznego. Każdego roku organizuje lub współorganizuje uroczystości patriotyczne i religijne, upamiętniających wydarzenia historyczne, m.in. uroczystości na Wykusie w Górach Świętokrzyskich i w Michniowie.

Nagrody Świadek Historii są wręczane od 2012 r. Wśród krakowskich laureatów znaleźli się m.in. kard. Franciszek Macharski, Kazimierz Cholewa, ks. Władysław Palmowski, Zbigniew Paliwoda, Wacław Szacoń, Stanisław Szuro, Tadeusz Bieńkowicz, Wojciech Narębski, Stanisław M. Jankowski, Karol Tendera, Aleksandra Szemioth, Ryszard Majdzik, Wanda Półtawska, Jerzy Bukowski, Amelia Dunin i prof. Adrianna Körmendy.

Sylwetki tegorocznych Świadków Historii przedstawiono obszerniej m.in. w relacji filmowej z dzisiejszej konferencji prasowej w krakowskim oddziale IPN, dostępnej w serwisie YouTube na kanale IPNtvPL.