Wawel. Sensacyjny pokaz obrazu Matejki

Grzegorz Kozakiewicz

publikacja 19.03.2023 06:59

Rok 2023 jest Rokiem Matejki. Po otwartej niedawno wystawie w krakowskim Domu Matejki, oddziale Muzeum Narodowego do obchodów dołączył Zamek Królewski na Wawelu. Było to mocne wejście, w wielkim stylu.

Wawel. Sensacyjny pokaz obrazu Matejki Szkic Jana Matejki do "Hołdu Pruskiego" nie był pokazywany publicznie od chwili swego powstania blisko 150 lat temu. Grzegorz Kozakiewicz

Zaprezentowano 18 marca nie pokazywany publicznie od blisko 150 lat, szkic Jana Matejki do jego słynnego obrazu "Hołd Pruski". Niewielki obraz olejny odsłonili: prof. Piotr Gliński, wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego oraz prof. Andrzej Betlej, dyrektor Zamku Królewskiego na Wawelu. Będzie można go oglądać do połowy września, w Sali Senatorskiej, na II piętrze zamku. Przy okazji podpisano umowę o realizacji w podziemiach zamkowych projektu "Wawel podziemny". Powstanie tam niezwykłe w swoim zakresie historycznym i artystycznym lapidarium, dokumentujące poprzez zachowane architektoniczne detale stylową ewolucje wawelskiego zamku przez wieki.

 Niewielu jest w Polsce ludzi, którzy nie widzieliby namalowanego w latach 1879-1882 "Hołdu Pruskiego" w oryginale lub na reprodukcji. Obraz jest znany, w dużym stopniu jest jednym z podstawowych elementów narodowych wyobrażeń. Wisi w Muzeum Narodowym Sukiennicach ale tak naprawdę mało kto wie, że jest własnością zbiorów wawelskich. Zaprezentowany został po raz pierwszy w maju 1882 roku w Sukiennicach. Jesienią tegoż roku Matejko ofiarował swe dzieło narodowi "na przyozdobienie jednej z sal Zamku Królewskiego na Wawelu, mającego być restaurowanym". Do czasu odnowienia wnętrz wawelskich obraz został przekazany w depozyt Muzeum Narodowemu w Krakowie i z powodu rozmaitych okoliczności, pozostał tu do dziś.

Historycy sztuki wiedzieli, że istnieje olejny szkic "Hołdu", który Matejko namalował ok. 1874 roku. Ostatnia okazja do oglądania tego niewielkiego, ale ważnego w historii sztuki polskiej obrazka, nadarzyła się 1881 r., gdy cesarz Franciszek Józef I odwiedził wraz ze swą świtą, pracownię Matejki. Potem szkic trafił do zbiorów prywatnych i w rodzinie ówczesnego posiadacza pozostał do dziś. Obecny właściciel wyraził zgodę na kilkumiesięczny pokaz na Wawelu.

Dla historyków sztuki możliwość ujrzenia tego szkicu to niepowtarzalna okazja porównania tej wstępnej wersji z gotowym dziełem, możliwość prześledzenia ewolucji matejkowskiej koncepcji malarskiej i ideowej.