Kraków w encyklopedii

Nowa, dwutomowa wersja zawiera 6 tys. haseł, 3 tys. ilustracji, 171 map i planów, 66 tabel i wykresów. Dzieło mające w sumie pond 1860 stron będzie ważyło aż 8 kg.

Graficzny wygląd opracował Krzysztof Latoszek.
Muzeum Krakowa

Dobiegły końca prace nad nowym wydaniem „Encyklopedii Krakowa”. Prezentacja dzieła odbędzie się 26 października o godz. 13, w trakcie inauguracji Targów Książki w Krakowie. Poprzednia edycja ukazała się 23 lata temu, w jednym tomie, nakładem Wydawnictwa Naukowego PWN. „Spełniła dobrze swą rolę informacyjną. Od tego czasu wiele się jednak zmieniło. Wielu krakowian nieuwzględnionych w poprzedniej edycji przejawiło w tym czasie wybitność w swych dziedzinach, trzeba więc uwzględnić ich teraz. Pojawiły się nowe instytucje, festiwale, budynki, mamy większą wiedzę o zabytkach krakowskich, w tym świątyniach i klasztorach. Zaistniały także nowe zjawiska, np. odpływ stałych mieszkańców z centrum miasta i zamienianie tamtejszych budynków m.in. w hotele” – mówił w trakcie rozpoczętych w 2019 r. prac nad nową edycją, zmarły w 2021 r. dr Stanisław Dziedzic, zaangażowany w pracę nad nią dyrektor Biblioteki Kraków, która wraz z Muzeum Krakowa jest współwydawcą publikacji.

Redaktorem naukowym całości jest prof. Jacek Purchla, wybitny uczony, wszechstronny znawca historii sztuki Krakowa, jak i problemów jego rozwoju przestrzennego i ekonomicznego. – Nie ma w Polsce drugiego miasta o tak długiej i bogatej historii jak Kraków, miasta, które ma nie tylko wymiar lokalny, ale stanowi istotny rozdział dziejów Polski i niekiedy Europy. Dlatego niełatwo było przełożyć ten fakt na język haseł encyklopedycznych. Efekt końcowy jest produktem naukowym, będącym skutkiem wysiłku wielu autorów. Stanowi refleks aktualnego stanu badań na różnymi aspektami trwania Krakowa – mówi prof. Purchla.

Prace podzielono na 10 działów tematycznych, kierowanych przez znawców tematu: życie polityczne – prof. Andrzej Chwalba, życie gospodarcze – prof. Krzysztof Broński, życie społeczne – prof. Łukasz Tomasz Sroka, historia sztuki – prof. Marek Walczak, literatura, teatr i muzyka – prof. Jacek Popiel, biografistyka – dr Karolina Grodziska, historia – dr Michał Niezabitowski, Cracovia Sacra – dr Stanisław Dziedzic (po jego śmierci prof. Purchla), środowisko przyrodnicze – prof. Zbigniew Mirek, urbanistyka i architektura – prof. Jacek Purchla.

Dział urbanistyki i architektury jest najobszerniejszy, liczy 1000 haseł. – Na jego przykładzie widać, jak szybko zmieniał się Kraków w trakcie ponad 20 lat, które minęły od poprzedniej edycji encyklopedii. Przybyło wiele nowych budowli, w starych zaszły zaś liczne zmiany wynikające z konserwacji i renowacji – przypomina prof. Purchla. Ważny jest także dział Cracovia Sacra poświęcony sprawom religijnym. Pojawiły się nowe nazwiska, choćby kolejnych po kard. Franciszku Macharskim arcybiskupów krakowskich. Wprowadzono także hasła dotyczące nowo zbudowanych w tym czasie świątyń, m.in. bazyliki Bożego Miłosierdzia w Łagiewnikach i sanktuarium św. Jana Pawła II na Białych Morzach. W przypadku opactwa w Tyńcu 23 lat temu wciąż jeszcze stało tam zrujnowane skrzydło klasztoru, które teraz jest pięknie odbudowane. Te zmiany trzeba było uwzględnić, także w treści hasła i w zawartości ikonograficznej.

Dużym walorem nowej edycji jest zupełna zmiana tej zawartości. Wykonano nowe fotografie obiektów, wyszukano inne lub wykonano nowe portrety bohaterów haseł biograficznych, wykorzystano m.in. zdigitalizowane zbiory muzeów krakowskich oraz Archiwum Narodowego w Krakowie, które jest patronem edycji. Twórcą oprawy graficznej jest Krzysztof Latoszek. Jego pomysłem było, by hasła na każdą z liter alfabetu poprzedzał inicjał z literą na tle fotografii. Np. „A” na tle fragmentu jednego z arrasów wawelskich, „D” na tle dzwonu Zygmunt lub „M” na tle autoportretu Jacka Malczewskiego.

Nowe hasła napisało prawie 300 autorów, którzy wraz z twórcami pierwszej edycji tworzą grupę ponad 1000 osób. Warto dodać, że nie tylko napisano nowe hasła, lecz także zweryfikowano te z edycji poprzedniej. Prawa do nich odkupiono od Wydawnictwa PWN. Stan wiedzy zawarty w hasłach wyznacza data 31 lipca br. – Po weryfikacji haseł i materiału ilustracyjnego, oddaliśmy całość do druku 4 września – mówi prof. Purchla.

Publikacja została sfinansowana z budżetu miasta Krakowa. Niewykluczone, że encyklopedia będzie miała również swoją wersję cyfrową, uzupełnianą na bieżąco.

Dostępna jest część treści. Chcesz więcej? Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.