Śpiewy mszalne przystępniej

Krakowska Fundacja Dominikański Ośrodek Liturgiczny opracowała nową serię zatytułowaną „Proste polskie propria”.

Co tydzień będą udostępniane w internecie do pobrania za darmo pliki PDF z zapisami śpiewów oraz nagrania.
Łukasz Kaczyński

Propria to części liturgii Mszy św., które podlegają zmianie w zależności od różnych okresów roku liturgicznego i okazji jej sprawowania. Nowy projekt to szansa na to, by w polskich parafiach i wspólnotach wprowadzić śpiew gregoriański opracowany tak, by każde zgromadzenie mogło uczestniczyć w śpiewaniu antyfon.

Trudności melodyczne i językowe

Zgodnie z Konstytucją o liturgii Soboru Watykańskiego II śpiew gregoriański to śpiew własny liturgii rzymskiej, który powinien zajmować pierwsze miejsce wśród innych równorzędnych rodzajów śpiewu. – Ta myśl została doprecyzowana w instrukcji Musicam sacram, gdzie powtórzono postulat kultywowania śpiewu gregoriańskiego, ale jednocześnie zalecono, by wykonywany był nie tylko przez profesjonalny zespół wokalny, ale przez całe zgromadzenie liturgiczne – wskazuje o. Łukasz Miśko OP, inicjator nowej serii pomocy liturgicznych.

Jak zaznaczono w instrukcji: „Nie ma nic podnioślejszego i milszego w nabożeństwach liturgicznych nad zgromadzenie wiernych, które wspólnie w pieśni wyraża swoją wiarę i pobożność. Dlatego też należy z całą gorliwością doprowadzić lud do czynnego udziału, przejawiającego się w śpiewie, a czynić to należy, jak następuje: udział ten musi obejmować przede wszystkim aklamacje, odpowiedzi na pozdrowienia kapłana czy asysty i odpowiedzi w modlitwach litanijnych, prócz tego antyfony i psalmy, jak również wersety responsoryjne, hymny i kantyki”.

Takie stanowisko przyjęli również polscy biskupi, którzy w Instrukcji Konferencji Episkopatu Polski o muzyce kościelnej z 2017 r. zaznaczyli, że antyfony mszalne są wzorcowym repertuarem zwłaszcza jako śpiewy na wejście oraz komunię. Jednak wdrożenie tego w praktyce nie jest takie proste. – Oficjalne księgi liturgiczne odnowionej liturgii rzymskiej, jak Graduale Romanum czy Graduale Simplex, oferują bowiem bogactwo materiału, który jednak często okazuje się zbyt wymagający dla zwyczajnego zgromadzenia liturgicznego. Trudność stanowią złożoność melodyczna, czyli melizmaty, oraz bariera językowa, gdyż znajomość łaciny nie jest dziś powszechna – wyjaśnia o. Miśko, dopowiadając, że „Proste polskie propria” mają odpowiedzieć na te wyzwania.

Adaptacja z Ameryki

– Nasz projekt jest adaptacją pracy amerykańskiego kantora Adama Bartletta, który w 2011 r. wydał Simple English Propers, dostępne dzisiaj darmowo na stronie Stowarzyszenia Katolickich Muzyków Ameryki (CCMA) na zasadach licencji Creative Commons – opisuje o. Miśko.

Autor Simple English Propers wykorzystuje oryginalne tony (modi) antyfon z Graduale Romanum, które upraszcza i grupuje w 24 wzory melodyczne. Efektem jest zarówno historyczna i estetyczna ciągłość ze źródłem, jakim jest graduał, jak też prostota i dostępność propriów dla standardowego zgromadzenia liturgicznego w Polsce.

Przy adaptacji na język polski użyte zostały tłumaczenia z mszału rzymskiego oraz brewiarza, zaś w przypadku rozbieżności tekstu polskiej antyfony na komunię i łacińskiego oryginału z graduału autor adaptacji, czyli o. Łukasz Miśko, dokonał tłumaczenia własnego z łaciny na podstawie istniejącego liturgicznego tłumaczenia danego fragmentu biblijnego.

Opracowania będą publikowane w ramach nowego cyklu na stronie www.liturgia.pl/propria. Co tydzień otrzymamy pliki PDF z zapisem neumatycznym do pobrania za darmo i nagrania Introitu, czyli śpiewu na wejście, oraz Communio, czyli śpiewu na komunię.

Propozycja nie jest jednak tylko opracowaniem teoretycznym − twórcy, równolegle z publikacjami, podejmują próbę zastosowania materiałów w praktyce. Okazją do tego jest „Msza dla poszukujących piękna”, którą Dominikański Ośrodek Liturgiczny i Fundacja inCanto organizują w jedną z niedziel każdego miesiąca roku akademickiego w sanktuarium św. Józefa przy ul. Poselskiej w Krakowie. Październikowa celebracja zgromadziła duże grono osób na co dzień zaangażowanych w kulturę i sztukę − kolejna celebracja z wykorzystaniem polskich propriów zaplanowana jest na 19 listopada o 12.00.

Fundacja Dominikański

Ośrodek Liturgiczny dąży do tego, by wszyscy mogli świadomie uczestniczyć w pięknej liturgii. Organizuje warsztaty, rekolekcje i katechezy, wydaje książki i nagrania muzyczne oraz tworzy przedmioty, które podkreślają treść i godność celebracji liturgicznej, a także organizuje środowisko osób zaangażowanych w odnowę liturgii. Jest organizacją pożytku publicznego.