Na przestrzeni wieków burzliwe były dzieje tej miejscowości, położonej na terenie malowniczego Parku Krajobrazowego „Dolinki Krakowskie”, niedaleko rezerwatów przyrody Dolina Eliaszówki i Dolina Racławki. W czasie II wojny światowej przebiegała tędy granica pomiędzy Generalną Gubernią a III Rzeszą. – Druga miejscowość należąca do parafii, czyli Zawada, znajdowała się w Generalnej Guberni, a my – w III Rzeszy, dlatego mieszkańcy nie mogli tu chodzić do kościoła. Chodzili do pobliskich Racławic, by tam przyjmować sakramenty – opowiada ks. Wiesław Gibas, od 10 lat proboszcz Gorenic.

Lśni pełnym blaskiem

Choć duszpasterzuje tutaj sam, to – jak przekonuje – sam nie jest ani przez chwilę. – Wikariusza widzę, kiedy patrzę w lustro – żartuje i dodaje, że skoro każdego dnia robi wszystko, by być w stanie łaski uświęcającej, to nieustannie jest z nim Chrystus. – Jest też mój Anioł Stróż, dlatego brak współpracowników nie doskwiera mi tak bardzo – mówi ks. Wiesław. Wskazuje na figurę św. Józefa trzymającego Dzieciątko, znajdującą nad wejściem na plebanię. – Gdy jestem poza parafią, to właśnie Im powierzam dbanie o gospodarstwo. A jeśli pod moją nieobecność coś się wydarzy, to znaczy, że czegoś nie dopilnowali – uśmiecha się ksiądz proboszcz.

Opowiada również, że szczególnym miesiącem w roku jest dla niego listopad, bo wieczorami lubi chodzić na miejscowy cmentarz i odmawiać Różaniec za zmarłych. – W ten sposób zdobywam przyjaciół w niebie. Bo jeśli jakiejś duszy modlitwą „załatwię” wejście do nieba, to ta dusza z wdzięczności będzie się przecież wstawiać za mną u Boga i w biedzie o mnie nie zapomni – tłumaczy. Jest z nim i św. Mikołaj, którego wizerunek znajduje się w ołtarzu głównym (co najmniej do 1935 r. na zasuwie ołtarza znajdował się obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem w typie Eleusy) i który każdego dnia chce przypominać gorenickim parafianom słowa zapisane na kartach Dziejów Apostolskich, że więcej radości jest w dawaniu (i pomaganiu bliźniemu) aniżeli w braniu. – On jest moimi plecami w niebie. W dodatku działa ramię w ramię ze św. Antonim – jego słynący łaskami obraz (datowany na 1691 r.) widzimy w bocznym ołtarzu. Nie tylko mieszkańcy naszej miejscowości, ale też okolicznych wsi otaczają go wielką czcią i potrafią u niego sporo wyprosić – zapewnia ks. Wiesław.

Parafia pw. św. Mikołaja Biskupa w Gorenicach została erygowana w 1440 r., jednak źródła podają, że drewniana świątynia istniała tutaj znacznie wcześniej. – Pierwsze wzmianki o wsi w spisach świętopietrza pojawiają się w latach 1335–1336, a Jan Długosz pisał o kościele w 1470 r. w Liber beneficiorum [łac. Księga dobrodziejstw czy też Księga beneficjów, uposażeń diecezji krakowskiej – przyp. aut.] w 1470 roku. Niestety, drewniana świątynia uległa zniszczeniu i w 1645 r. budowę nowej rozpoczął burgrabia zamku krakowskiego Aleksander ze Słupkowa Szembek. Zmarł w 1654 r., a dzieło zostało ukończone w 1673 roku. Tego samego roku, 22 października, kościół konsekrował bp Mikołaj Oborski – mówi Jacek Majcherkiewicz, artysta i poeta, historyk amator, który jest chodzącą kopalnią wiedzy o Gorenicach.

Kościół okazał się jednak wadliwie zbudowany, dlatego prace musiały ruszyć na nowo. W efekcie w 1731 r. został on przebudowany w stylu barokowym i dziś, zdaniem historyków sztuki, jest bardzo ważnym zabytkiem budownictwa sakralnego, z zachowanym cennym detalem kamieniarskim i wystrojem barokowo-rokokowym. – Gdy probostwo objął ks. Gibas, rozpoczął renowację świątyni, która była już nadgryziona zębem czasu. Dziś znów lśni pełnym blaskiem, a jej wystrój nastraja do modlitwy. Inaczej być nie może, gdy nad nami, zatopionymi w modlitwie, góruje piękna późnogotycka rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego, opromieniona światłem wpadającym do wnętrza kościoła przez znajdujące się w oknach barwne witraże – podkreśla pan Jacek, a ks. Gibas dodaje, że te wszystkie prace nie byłyby możliwe, gdyby nie ofiarność wiernych, którzy podjęli się tego zadania, i gdyby nie dotacja z Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie.

Wisienką na jubileuszowym torcie była również konserwacja organów, wykonana specjalnie na obchody 350. rocznicy konsekracji świątyni. Gra na nich organistka Kamila Jachna, której tę pracę zaproponował – niedługo przed swoją śmiercią – poprzedni proboszcz ks. Wiesław Wolski. Ksiądz Gibas poszedł o krok dalej – poprosił Kamilę, by skończyła Archidiecezjalną Szkołę Muzyczną i została dyplomowaną organistką. Tak też się stało.

Graniczne historie

Gorenice stały się ważnym miejscem w czasach, gdy Polska znajdowała się pod zaborami. Wieś leżała przy granicy oddzielającej zabór rosyjski od austriackiego i choć były tutaj posterunki graniczne, a Kozacy bez przerwy patrolowali teren, to cały czas kwitł handel – do Galicji przemycano wódkę, a stamtąd sprzedawana była żywność. – Ciekawe wydarzenie miało miejsce podczas powstania styczniowego. W nocy z 20 na 21 kwietnia 1863 r. przez granicę przedarł się 300-osobowy oddział mjr. Anastazego Mossakowskiego, wygrywając bitwę pod Gorenicami i zajmując tutejszy posterunek graniczny – przypomina J. Majcherkiewicz. Powstańcy zarekwirowali u ludności trochę siana i ziemniaków, zjedli śniadanie u proboszcza ks. Kacpra Wróblewskiego, a gdy odpoczęli, ruszyli na północ, by następnego dnia stoczyć zwycięską potyczkę z podjazdem rosyjskim koło Golczowic. Niestety, odwet Moskali był krwawy, bo kilka nocy później śpiący powstańcy zostali zaatakowani i rozbici.

Trudne były również czasy II wojny światowej, bo choć w Gorenicach nie doszło do żadnych poważnych działań wojennych, wiele osób straciło tu życie z rąk Niemców albo trafiło do obozów pracy oraz obozów koncentracyjnych. – Głośna stała się m.in. sprawa młodego chłopaka, 20-letnego Józefa Rozmusa, który nie stawił się do prac przy budowie okopów. Ukrywał się w rodzinnym domu, ale Niemcy zauważyli go, gdy spacerował w sadzie, doprowadzili na posterunek i zabili. Ciocia opowiadała mi, że krwi ze ścian nie dało się zmyć, nie pomogło nawet kilkakrotne ich malowanie – zamyśla się J. Majcherkiewicz.

Granica pomiędzy Generalną Gubernią a III Rzeszą okazała się też pechowa dla trzech rosyjskich żołnierzy uciekających z obozu jenieckiego. Chcieli dostać się na Wschód, lecz zostali rozstrzelani na Sikorowej Górze. – Granica to obecnie polna ścieżka, która oddziela powiat olkuski od krakowskiego, gminę Olkusz od gminy Krzeszowice, a wcześniej – województwo krakowskie od katowickiego – mówi pan Jacek.

O nich się martwię...

– Granica oddzielała również diecezję kielecką, do której przed laty należały Gorenice, od diecezji krakowskiej, do której wieś przyłączył dopiero abp Karol Wojtyła. Przyjechał tutaj już jako kardynał, w 1974 r., i przewodniczył Mszy św. przy ołtarzu polowym – opowiada ks. Gibas. Metropolitę witał wtedy m.in. 15-letni J. Majcherkiewicz.

Obecnie do parafii należy 1700 osób, z czego na niedzielne Msze św. chodzi ok. 550. Wielu mieszkańców wsi jeździ bowiem – z dziada pradziada – do pobliskiego klasztoru karmelitów bosych w Czernej (oddalonego od Gorenic o nieco ponad 6 km) i tej tradycji pewnie nic nie zmieni.

– Ci, którzy wiernie przychodzą do św. Mikołaja, to ludzie, na których mogę liczyć. Są też bardzo rozmodleni – w parafii działa m.in. 12 róż różańcowych – i chętnie angażują się w oprawę Eucharystii. Tutaj nikt nie ma problemu z tym, by podejść do ołtarza i przeczytać lekcję. Liturgię słowa przygotowują nawet klasy szkolne, a uczniowie wyznaczają, kto prowadzi Różaniec. Młodzi przygotowujący się do bierzmowania prowadzą natomiast Drogę Krzyżową. O tych parafian się nie martwię, bo choć są grzesznikami, jak my wszyscy, ze mną na czele, to ciągle się nawracają i są przy Bogu. Martwię się o tych, którzy odchodzą i nie wracają. Za nich też się modlimy – zapewnia proboszcz.

Parafianie chętnie biorą też udział w pielgrzymkach (np. Żywego Różańca do Łagiewnik, pieszej na Jasną Górę, do Kalwarii Zebrzydowskiej) oraz w dożynkach, którymi Gorenice zasłynęły w mediach społecznościowych (film z tego wydarzenia można zobaczyć na YouTubie).

Pierwsze jubileuszowe uroczystości odbyły się 22 października, czyli dokładnie w dzień rocznicy konsekracji, a drugie – 9 listopada, z udziałem abp. Marka Jędraszewskiego. – Prosimy, abyśmy okazali się godni wszystkich, którzy tutaj poprzedzili nas na drodze wiary, którzy tutaj ten skarb wiary sobie przekazywali, mając świadomość, kim jesteśmy i kim mamy być dla Boga i dla innych – mówił metropolita krakowski, dziękując Bogu za 350 lat świątyni w Gorenicach.

– Jesteśmy jakby ogniwem w łańcuchu pokoleń. Cieszymy się z tego, co nam zostawili przodkowie, i staramy się ofiarować dobro tym, którzy przyjdą po nas – dodaje ks. Gibas. W obchody jubileuszu wpisany jest też dzień odpustu, który w tym roku odbędzie się 10 grudnia, czyli w pierwszą niedzielę po mikołajkach. Proboszcz zachęca też do korzystania z przywileju nadanego parafii przez Stolicę Apostolską. W związku z rocznicą konsekracji odpust zupełny (dla siebie lub zmarłej osoby) pod zwykłymi warunkami może tu uzyskać każdy, kto nawiedzi ten kościół aż do 22 października 2024 roku.