Komisja Europejska i Europa Nostra ogłosiły dzisiaj laureatów Europejskiej Nagrody Dziedzictwa 2023. W tym roku 30 wyjątkowych dokonań na polu dziedzictwa z 21 państw zostało uhonorowanych tym najwyższym europejskim wyróżnieniem. Wśród tegorocznych laureatów w kategorii Konserwacja znalazł się ołtarz Wita Stwosza w bazylice Mariackiej w Krakowie, obok zabytków m.in. z Wenecji, Paryża, Wilna, Kopenhagi i Madery.

Konserwacja krakowskiego ołtarza trwała sześć lat, od 2015 do 2021 roku, i była prowadzona przez specjalistów z Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Przez ich ręce przeszło ponad 200 figur i kilka tysięcy odrębnych elementów snycerskich. Prace konserwatorskie były konsultowane w gronie międzynarodowych znawców konserwacji rzeźby gotyckiej.

"To jedyna w tym roku polska nagroda, co oznacza, że jest to dla nas jedyna szansa, żeby powiedzieć o splocie ważnych elementów prowadzących do tego sukcesu. To nie jest tylko kwestia gospodarza bazyliki, wnioskodawcy, ale także całego systemu, jaki zbudowaliśmy przez dziesięciolecia w Krakowie - systemu społecznej świadomości wobec dziedzictwa" - stwierdził prof. Jacek Purchla. Wyraził nadzieję, że nagroda zachęci innych właścicieli i gospodarzy zabytkowych obiektów do udziału w konkursie i próby "podzielenia się swoimi dobrymi praktykami z Europą i światem". W tym roku do konkursu z Polski zgłoszono siedem prac.

Jury Nagrody wskazało, że "renowacja tego wspaniałego ołtarza jest wyjątkowym i unikatowym osiągnięciem".

"Skrupulatna konserwacja Ołtarza Wita Stwosza w bazylice Mariackiej, oparta na wnikliwych kwerendach, została przeprowadzona przez fachowców, którzy wykazali się ogromnym szacunkiem i wrażliwością dla oryginalnego dzieła. Projekt połączył osoby z różnych krajów, odzwierciedlając międzynarodowe znaczenie tego miejsca oraz potrzebę współpracy w zachowaniu dziedzictwa europejskiego" - podkreślono w komunikacie. Zaznaczono, że w przypadku będącego jednym z największych ołtarzy gotyckich na świecie, jednocześnie "jest to osiągnięcie o imponującej skali".

Zwycięzcy zostaną uhonorowani podczas ceremonii wręczenia nagród European Heritage Awards, która odbędzie się 28 września w Palazzo del Cinema w Wenecji. Ceremonia będzie punktem kulminacyjnym Europejskiego Szczytu Dziedzictwa Kulturowego 2023, zorganizowanego przez Europa Nostra przy wsparciu Komisji Europejskiej od 27 do 30 września w Wenecji - mieście światowego dziedzictwa. Do tego czasu potrwa internetowe głosowanie, które wyłoni laureata Nagrody Publiczności.

Ołtarz Mariacki, który powstawał w latach 1477-1489, jest dzisiaj największym zachowanym późnogotyckim retabulum szafiastym. Jego pierwotne wymiary to 18 m wysokości i 11 m szerokości. 

Podczas konserwacji drewno struktury ołtarza zostało skonsolidowane, uzupełniono ubytki, usunięto przemalowania polichromii. W rezultacie prac odsłonięta została pierwotna, gotycka karnacja postaci i obramowań, co miało przybliżyć odbiorców do oryginalnych zamysłów pracowni Stwosza.

Nagroda jest przyznawana od 2002 roku przez Komisję Europejską i ogólnoeuropejską federację organizacji zajmujących się dziedzictwem Europa Nostra. Jest przyznawana w takich kategoriach, jak Konserwacja i adaptacja, Badania, Edukacja, szkolenia i umiejętności, Zaangażowanie obywateli i podnoszenie świadomości oraz Mistrzowie dziedzictwa. Jej celem jest wyróżnienie najlepszych praktyk w zakresie dziedzictwa, które mogą stanowić inspirację dla innych.

Czytaj także:  Kraków. Ołtarz Mariacki wypiękniał