Strażnik polskiej pamięci

- Nagroda ma dla mnie wymiar osobisty z tego względu, że miałem okazję poznać redaktora Jerzego Giedroycia. Sam fakt, że mogłem kilkakrotnie być przyjęty przez niego na audiencji, wymienić kilkanaście listów ma dla mnie ogromne znaczenie – powiedział Andrzej Nowak. Laureat wspominał, jak na kilka tygodni przed śmiercią, Jerzy Giedroyć odpowiedział na jego ankietę, rozpisaną w sprawie oceny stosunków polsko-sowieckich w roku 1920.

Nagroda jest przyznawana od 2001 r. za działalność w imię polskiej racji stanu. Ustanowiła ją redakcja dziennika „Rzeczpospolita” dla upamiętnienia zmarłego w 2000 roku Jerzego Giedroycia, twórcy Instytutu Literackiego i redaktora wydawanego przezeń paryskiego miesięcznika „Kultura”.

Giedroyc wyznaczał na łamach „Kultury” kierunki polskiej myśli politycznej wobec kraju i zagranicy (szczególnie Rosji, Ukrainy, Litwy i Białorusi). Nagrodzie patronuje Prezydent RP.

„Znaczący jest dorobek naukowy Pana Profesora Andrzeja Nowaka. Laureat wpisuje się, choć przecież krytycznie i twórczo, w styl myślenia politycznego Jerzego Giedroycia. Liczne prace naukowe profesora Andrzeja Nowaka podejmują wątki, którym tak wiele uwagi Redaktor poświęcał w »Kulturze«, »Zeszytach Historycznych« czy w Bibliotece »Kultury«. Nie unikając ostrego stawiania tez, zawsze stara się Pan, Panie Profesorze, nie ranić innych swoimi tekstami. Nie buduje Pan barykad, raczej zachęca do wspólnej intelektualnej podróży – jeśli z odmiennymi punktami widzenia, to z poczuciem wzajemnej inspiracji" - napisał w liście gratulacyjnym prezydent RP Bronisław Komorowski.

- W jego osobie znajdujemy jednego z najznamienitszych historyków, łączących pracę naukową z zaangażowaniem w sprawy publiczne - dodał w laudacji krakowski sowietolog prof. Marek Kornat. Podkreślił, że prof. Nowak jest jedną z nielicznych osób o tak rozległej wiedzy na temat zagadnień Rosji XIX w.

Zadowolenia nie kryją krakowianie. – Nagrodzenie tą prestiżową nagrodą krakowskiego historyka i myśliciela bardzo cieszy. Bo Andrzej Nowak, ten wzorzec humanisty, stał się jednym z najważniejszych strażników polskiej pamięci – powiedział Piotr Legutko, redaktor GN, wiceprezes Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. – Historia, według Nowaka, jest bowiem sposobem posiadania tożsamości dla wspólnoty. A tożsamość musi być przeżywana bardzo konkretnie i osobiście, przechodzić z pokolenia na pokolenie.

Wyrazem obywatelskiej postawy Nowaka było jego niedawne zaangażowanie w obronę solidnego miejsca historii w nauczaniu szkolnym.

Laureat nagrody urodził się w 1960 r. w Krakowie. Jest profesorem Uniwersytetu Jagiellońskiego i profesorem w Instytucie Historii PAN. Był w 1995 r. współzałożycielem i do końca 2012 r. redaktorem naczelnym prestiżowego krakowskiego dwumiesięcznika konserwatywnego „Arcana”.

Jego badania historyczne nad dziejami Rosji i stosunków polsko-rosyjskich, badania imperiologiczne budzą powszechne uznanie i szacunek. Był wielokrotnie honorowany nagrodami naukowymi, brał udział w licznych konferencjach polskich i zagranicznych, jest autorem kilkudziesięciu książek historycznych i eseistycznych. Obecnie pracuje nad wielką syntezą historii Polski.