Rapsodycy w oczach Wojtyły

To żywe słowo to fragmenty tekstów, które K. Wojtyła - jako ksiądz, biskup i kardynał - publikował w latach 50. i 60. XX wieku w "Tygodniku Powszechnym" pod pseudonimami Andrzej Jawień i Piotr Jasień. Czytając je, oraz zamieszczone komentarze, poznajemy przyszłego papieża jako aktora, recenzenta, przyjaciela całego teatralnego zespołu, a przede wszystkim jako mistrza pióra. Jego publikacje i dziś zachwycają bowiem wszystkich, a zwłaszcza dziennikarzy, którzy od Wojtyły mogą się uczyć dbałości o słowo pisane.

- Życzyłabym sobie, aby we współczesnych gazetach ukazywały się tak fachowo i ze znajomością tematu napisane recenzje spektakli teatralnych - mówi Dominika Jamrozy, kuratorka wystawy i koordynatorka Sceny Papieskiej Instytut Dialogu Międzykulturowego im. św. Jana Pawła II w Krakowie, dodając, że Wojtyła jest niejako przewodnikiem po tej ekspozycji. I rzeczywiście - przechodząc od planszy do planszy, można wręcz usłyszeć to, co mówił i pisał o teatrze oraz przypomnieć sobie, że wszystko, cały swój warsztat aktorski i literacki, wykorzystał później, przemawiając na "scenach" całego świata jako Jan Paweł II.

- Gdy ponad rok temu zaczynałam pracę w instytucie, zaproponowałam stworzenie projektu pod hasłem: "Emanacja Rapsodyków", w ramach którego odbyły się już spotkania z Tadeuszem Malakiem oraz z Tadeuszem Szybowskim i Haliną Kwiatkowską. Uczestniczył w nich także znawca tematu, prof. Jacek Popiel. Wystawa jest częścią tego przedsięwzięcia, oraz wpisuje się w obchody 250. rocznicy powstania teatru publicznego, Teatru Narodowego w Polsce. Co więcej, rok 2015 został też ogłoszony przez Sejm RP Rokiem Jana Pawła II - tłumaczy D. Jamrozy.

Wystawa "Rapsodycy na kliszach pamięci...", która prezentowana jest na dziedzińcu Archiwum Narodowego Krakowie i bazuje głównie na jego zasobach, ukazuje trzy okresy działalności Teatru Rapsodycznego. Pierwszy to lata 1941-1945, czyli czas okupacji. Teatr działał wtedy potajemnie, występował m.in. w mieszkaniu państwa Dębowskich przy ul. Komorowskiego 7. - W czasie wojennej zawieruchy odbyła się tu bardzo ważna premiera. 1 listopada 1941 r. teatr powołany do istnienia przez Mieczysława Kotlarczyka, przyjaciela Karola Wojtyły, wystawił "Króla Ducha", w którym przyszły papież grał Bolesława Śmiałego - opowiada kuratorka ekspozycji.

Drugi okres działalności teatru to lata 1945-1953. Zespół pod dyrekcją Kotlarczyka wystawiał wtedy wiele spektakli, polski repertuar narodowy. Sporo podróżował. Zagrożone było jednak dalsze istnienie teatru. - Decyzja o jego likwidacji została odwołana po wizycie na spektaklu "Eugeniusz Oniegin" A. Puszkina - Siergieja Obrazcowa, aktora, reżysera i twórcy Centralnego Teatru Lalek w Moskwie, który publicznie zachwycił się tą interpretacją - mówi D. Jamrozy. - Premiera spektaklu odbyła się 18 lutego 1948 r. w Krakowie na scenie przy ul. Warszawskiej 5 - dodaje. W tym przedstawieniu zachwycała Danuta Michałowska w roli Tatiany.

W 1957 r. nastąpiła reaktywacja działalności zespołu, który nadal sięgał do wielkich dzieł literatury polskiej (i nie tylko): "Króla Ducha" (ukrytego pod tytułem "Legendy Złote i Błękitne"), "Beniowskiego", "Dziady", "Tristana i Izoldę". W 1966 r., na 25-lecie Teatru Rapsodycznego i w 1000. rocznicę chrztu Polski, odbyła się też premiera "Akropolis" Stanisława Wyspiańskiego.

Teatr Rapsodyczny zakończył swoją działalność w 1967 r.

W przyszłym roku minie 75 lat od powstania teatru , sceny, z którym nierozerwalnie związany był nasz wielki rodak. - Ufam, że uda nam się te obchody zorganizować uroczyście, zintegrować krakowskie środowisko kulturalne, naukowe - podsumowuje Jamrozy.

- W obchody Roku Jana Pawła II i 250-lecia istnienia Teatru Publicznego w Polsce Instytut Scena Papieska Dialogu Międzykulturowego im. św. Jana Pawła II we współpracy z krakowskim Teatrem "Scena STU" wpisuje jeszcze jedną inicjatywę, czyli "Konkurs na recenzję teatralną im. Jana Pawła II". - Na prace czekamy do 30 listopada - przypomina D. Jamrozy.

O konkursie można przeczytać więcej w tekście: O teatrze z Janem Pawłem II

Wystawa "Rapsodycy na kliszach pamięci" czynna będzie do 16 listopada w siedzibie Archiwum Narodowego w Krakowie (ul. Sienna 16, dziedziniec wewnętrzny) od poniedziałku do czwartku od godz. 8 do 19, a w piątki - od godz. 8 do 16. Wstęp wolny.