Tyniecki pomnik historii

- To wyraz uznania dla wszystkich pokoleń tych, którzy w Tyńcu mieszkali, modlili się i pracowali. Dla tych wszystkich, którzy trudzili się nad budową, a potem odbudową klasztoru. Jest także uznaniem dla dziedzictwa, które trwa, pokazuje nam kierunek. To, co się w Tyńcu działo przez tysiąc lat, jest wskazówką dla przyszłości całego naszego kraju: szacunek dla Pana Boga, jak mówi Reguła św. Benedykta, cześć dla liturgii, czyli dla kultu Bożego, i wynikający również z tego, co mówił św. Benedykt - szacunek dla każdego człowieka - powiedział o. Szymon Hiżycki OSB, przeor tynieckiej wspólnoty benedyktyńskiej.

Na liczącej do tej pory 60 zabytków Liście Pomników Historii, ustanawianych od 1994 r. rozporządzeniami Prezydenta RP, znajdują m.in. historyczny zespół miejski Krakowa i Kopalnia Soli w Wieliczce. Honoruje się w ten sposób obiekty o szczególnych wartościach materialnych i niematerialnych oraz o znaczeniu dla dziedzictwa kulturowego Polski.

Początki opactwa tynieckiego sięgają XI w. Jego fundację wiąże się z osobą księcia Kazimierza Odnowiciela lub jego syna Bolesława Szczodrego. Zespół klasztorny, stojący na wapiennym wzgórzu nad Wisłą, miał burzliwą historię. Zbudowano go w II poł. XI w. w stylu romańskim. W kolejnych wiekach budynki kościoła pw. Świętych Piotra i Pawła oraz klasztoru były przebudowywane w stylach gotyckim, barokowym i rokokowym. W czasach Konfederacji Barskiej klasztor tyniecki był jedną z twierdz konfederackich. W trakcie oblężenia przez wojska rosyjskie zabudowania klasztorne doznały w 1772 r. licznych uszkodzeń. Wraz z rozbiorami nastąpił upadek opactwa. W 1816 r. zostało skasowane. W latach 1821-1826 klasztor służył jako siedziba biskupa istniejącej krótko diecezji tynieckiej. Później budynki klasztorne zaczęły niszczeć. Na początku XX w. obiekty poklasztorne przeszły pod zarząd diecezji krakowskiej.

W 1939 r. do Tyńca wrócili mnisi benedyktyńscy. Po wojnie rozpoczęto mozolną renowację klasztoru, trwającą do 2008 r., gdy zakończono odbudowę tzw. Wielkiej Ruiny, dawnego południowego skrzydła budynków, mieszczącego m.in. bibliotekę. Obecnie w odbudowanym skrzydle znajduje się siedziba Muzeum Opactwa, Benedyktyńskiego Instytutu Kultury i Dom Gości. Zabytkowy zespół opactwa tynieckiego jest zarówno miejscem modlitwy mieszkających tu mnichów, ośrodkiem duszpasterskiej pracy parafialnej, jak i miejscem licznych rekolekcji, działalności wydawniczej, wystawienniczej, koncertowej. Dzięki dotacjom z Narodowego Funduszu Odnowy Zabytków Krakowa odnawiane są kolejne elementy zespołu klasztornego.