Niedziela 11 lipca 1943 r. była apogeum ludobójstwa dokonanego w latach II wojny światowej na Polakach przez OUN-UPA na terenie okupowanych województw południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej. Szacunkowe straty polskiej ludności cywilnej wyniosły od 60 do ponad 100 tys. zabitych. Kilkaset tysięcy musiało uciekać ze swoich domów w obawie przed utratą życia. Za dusze pomordowanych modlono się m.in. w kościele karmelitów bosych oraz pod pomnikiem na cmentarzu Rakowickim, upamiętniającym pomordowanych.

Oddano hołd pamięci zarówno ofiar, jak i żołnierzy AK, Batalionów Chłopskich i lokalnych grup samoobrony – tych, którzy bronili rodaków przed atakami nacjonalistów. Wspomniano także Ukraińców, którzy z narażeniem życia starali się ratować polskich sąsiadów. Modlitwę prowadził o. Jerzy Pająk, kapucyn. – Na tym pomniku wyryte są słowa: „Nie o zemstę, lecz o pamięć wołają ofiary”. Ciągle czekamy, aby prawda o tych tragicznych wydarzeniach stała się prawdą powszechną, mimo całej swej złożoności. Trzeba rzeczy nazywać po imieniu. Musimy stanąć w prawdzie, dla naszej przyszłości, także przyszłości stosunków polsko-ukraińskich – mówił Józef Gawron, wicewojewoda małopolski.

Tragiczne chwile przypominają także wystawy na pl. Szczepańskim (czynna do 26 lipca) i w Muzeum Armii Krajowej (czynna do połowy sierpnia).