Psalmy - poezja czy modlitwa?
Na to pytanie szukali dziś odpowiedzi uczestnicy IV Sympozjum im. o. Augustyna Jankowskiego OSB, które odbyło się w opactwie tynieckim.
Psalmy to żywa księga, kształtująca nieprzerwanie naszą kulturę i religijność. Historia literatury zwykle zaczyna się od przekładów lub adaptacji Księgi Psalmów. Tak jest i w polskiej literaturze, gdzie jednym z pierwszych tekstów napisanych w języku narodowym był Psałterz Floriański.
Zdaniem o. Szymona Hiżyckiego OSB, wielkość psalmów polega na tym, że używając symboli wziętych z życia codziennego, opowiadają o tym, co Niewyrażalne w żadnym języku. - Są zakotwiczone w ludzkiej codzienności, a jednocześnie dają poczucie wieczności - dodaje.
Podczas sympozjum mnich analizował wiersz Tadeusza Gajcego "Modlitwa za rzeczy" z 1942 roku. Dowodził, że odczytywanie go w kontekście psalmów jest zabiegiem właściwym i twórczym, bo utwór jest poetyckim apelem do Boga, ukazującym techniczną realność Zagłady. Zawarta jest w nim głęboka intuicja dotycząca przyszłości.
- Gajcy mieszkał naprzeciwko Umschlagplatz, codzienne widział ludzi wsiadających do pociągów i podążających nimi ku śmierci - opowiadał duchowny. Jego wiersz jest modlitwą zanoszoną w imieniu wspólnoty.
- Poeta nie modli się za ludzi. Zanosi prośbę, by wszystko wróciło na swoje miejsce, by przedmioty codziennego użytku przestały służyć koszmarowi - tłumaczył.
Swój wykład, nieco prowokacyjnie, zatytułował pytaniem nawiązującym do znanego dzieła Edwarda Stachury: "Czy faktycznie wszystko jest poezją?". Odpowiadając na nie, tyniecki opat stwierdził, że poezja jest najuboższą ze sztuk, bo operuje tylko słowem. Jednak w tym ubóstwie dociera do istoty świata, czyli do Słowa.
- Poeta służy Słowu. Jego odpowiedzialność polega na tym, by nie milczeć. By pisać w czasach przełomów - podsumował.
Refleksja podjęta podczas sympozjum miała nie tylko charakter teologiczno-biblijny. Nie zabrakło odniesień do literaturoznawstwa, antropologii, teorii przekładu, judaistyki i kulturoznawstwa.
Sympozja im. o. Augustyna Jankowskiego OSB są inicjatywą Opactwa Benedyktynów w Tyńcu, służącą upamiętnieniu postaci tego polskiego biblisty i wieloletniego redaktora naukowego Biblii Tysiąclecia. Tworzą okazję do otwartej dyskusji nad różnorodnymi aspektami współczesnej teologii i humanistyki.
