Kraków. Krzyże i medale dla niezależnych studentów przejdź do galerii

Prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Jarosław Szarek wręczył 18 września Krzyże Wolności i Solidarności przyznane przez prezydenta RP 15 byłym działaczom NZS. Troje z nich otrzymało je pośmiertnie. Wśród odznaczonych znaleźli się: Edward Banaśkiewicz, Kazimierz Dąbrowa, Krzysztof Kopeć, Maria Kubicz, Robert Kubicz, Piotr Ligendza, Stefan Niedźwieński, Krzysztof Owczarek, Marek Stobierski, Dariusz Walusiak, Edward Wurst i Anna Zechenter. Pośmiertnie uhonorowano zaś: Bożenę Huget, Mariana Kozielskiego i Tomasza Szewczyka.

Krzyże Wolności i Solidarności, nawiązujące do przedwojennego Krzyża Niepodległości, przyznaje się za zasługi w działalności w latach 1956-1989 na rzecz niepodległości i suwerenności Polski oraz respektowania praw człowieka w PRL.

Anna Zechenter z domu Smolarczyk, dziennikarka i historyk, jako studentka germanistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego działała w 1978 r. w Studenckim Komitecie Solidarności, kolportując m.in. wydawnictwa wydawane poza cenzurą oraz prowadząc złożoną z nich bibliotekę. W 1980 r. była współzałożycielką NZS, uczestniczką strajków studenckich oraz aktywnym członkiem założonego przez Jarosława Zadenckiego Klubu Myśli Politycznej Jagiellonia. Po wprowadzeniu stanu wojennego, od 13 do 16 grudnia 1981 r., uczestniczyła w strajku w Hucie im. Lenina. Udało jej się stamtąd wydostać przed ostatecznym spacyfikowaniem protestujących. Ukrywała się potem do czerwca 1982 r., gdy była na liście osób przeznaczonych do internowania. Później działała w podziemnych strukturach NZS. Od 1979 do 1989 r. była rozpracowywana przez komunistyczną Służbę Bezpieczeństwa. Była wybitną dziennikarką "Czasu Krakowskiego" (1990-1997), publikując m.in. materiały dotyczące penetrowania przez wschodnioniemiecką komunistyczną służbę bezpieczeństwa Stasi życia politycznego w Polsce, m.in. za pośrednictwem współpracowników z grona działaczy PZPR. Od stycznia 2008 r. jest pracownikiem Instytutu Pamięci Narodowej. W wydawnictwie IPN opublikowała wywiad rzekę z Adamem Macedońskim "Zapamiętane" (2011) i kilkusetstronicową wstrząsającą książkę "Zagłada Polaków w Związku Sowieckim. Od przewrotu bolszewickiego do »operacji polskiej«" (2019). Współpracuje także z dwumiesięcznikiem "Arcana”. W wydawnictwie Arcana opublikowała dwa tomy szkiców na temat działań sowieckiego KGB oraz współczesnych służb specjalnych Rosji: "KGB gra w szachy" (2010) i "Kremlowskie trucizny" (2012).

Dariusz Walusiak, dziennikarz, historyk i filmowiec, był działaczem podziemnego już NZS, m.in. redagował, drukował i kolportował czasopismo NZS UJ "Przegląd Akademicki". Zaangażowany w wiele działań podziemnego NZS, czynnie wspierał m.in. w 1988 r. strajk w Hucie im. Lenina. Od 1990 r. był m.in. dziennikarzem "Depeszy" i "Czasu Krakowskiego". Od wielu lat reżyseruje filmy dokumentalne poświęcone przede wszystkim żołnierzom powojennego podziemia niepodległościowego.

W trakcie uroczystości Stowarzyszenie NZS 1980 oraz jego członkowie, m.in. Adam Kalita, prezes stowarzyszenia, oraz prof. Jacek Czaputowicz, były minister spraw zagranicznych, otrzymali od Jana Józefa Kasprzyka, szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, medale "Pro Patria".

Listy do uczestników uroczystości skierowali prezydent Andrzej Duda i premier Mateusz Morawiecki.

  Anna Zechenter, dziennikarka i historyk, uczestniczyła w wielu działaniach Studenckiego Komitetu Solidarności i Niezależnego Zrzeszenia Studentów. Adam Wojnar