Nagroda jest przyznawana od 2008 roku. Jej patronem jest żyjący w latach 1804-1878 uczony, lekarz, profesor i rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego, w latach 1866-1874 wybitny prezydent Krakowa. Honoruje się nią osoby oraz instytucje działające na rzecz dobra wspólnego, miasta Krakowa i Małopolski oraz osoby wyróżniające się postawami patriotycznymi i obywatelskimi. Do tej pory jej laureatami byli m.in. aktorka Anna Dymna, prowadząca m.in. fundację dobroczynną "Mimo wszystko", ks. Andrzej Augustyński, m.in. założyciel pomagającego młodzieży Stowarzyszenia "Siemacha", prof. Franciszek Ziejka, były rektor Uniwersytetu Jagiellońskiego i wieloletni przewodniczący Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa, Jolanta Stokłosa, prezes Zarządu Towarzystwa Przyjaciół Chorych "Hospicjum im. św. Łazarza" w Krakowie, i prof. Andrzej Zoll, prawnik, były prezes Trybunału Konstytucyjnego.

Tegoroczny laureat - prof. Purchla (ur. 1954) - jest historykiem sztuki i ekonomistą, wybitnym znawcą dziedzictwa kulturowego. Jest wykładowcą Uniwersytetów Jagiellońskiego i Ekonomicznego, członkiem czynnym Polskiej Akademii Umiejętności, szefem Instytutu Dziedzictwa Europejskiego, prezesem Towarzystwa Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, autorem licznych publikacji. W latach 1990-1991 był wiceprezydentem Krakowa, w latach 1991-2018 - dyrektorem zorganizowanego przez siebie Międzynarodowego Centrum Kultury, w latach 2015-2020 przewodniczył Polskiemu Komitetowi ds. UNESCO, w latach 2016-2017 zaś - Komitetowi Światowego Dziedzictwa UNESCO. - Jest to dla mnie wyróżnienie szczególne, podwójnie ważne. Ważne dlatego, że Józef Dietl i jego droga, droga uczonego, droga krakowianina, jest mi bardzo bliska. Jest to bowiem też moja droga. Lista dotychczasowych laureatów tej nagrody buduje jej prestiż - powiedział laureat nagrody.

Laureaci nagrody otrzymują statuetkę z wizerunkiem jej patrona oraz dyplom honorowy.

Dyplomami honorowymi nagrody wyróżniono: Muzeum Krakowa, firmę Prawdziwe Jedzenie, którą założył i którą kieruje Roman Kluska, oraz Związek Harcerstwa Polskiego - Chorągiew Krakowska i Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej Okręg Małopolski.

- Prof. Purchla to mówiąc kolokwialnie człowiek-orkiestra, człowiek renesansu, w swym życiu zaangażowany zarówno w działania samorządu, jak i w naukę. Człowiek współtworzący Kraków i rozwój regionalny Małopolski, który jest Dietlem naszych czasów - mówi Jacek Zieliński, prezes zarządu Fundacji Nagrody im. Józefa Dietla. - W tym roku Nagroda Dietla trafiła w najbardziej właściwe ręce. Dietla z laureatem tegorocznej nagrody, panem profesorem Purchlą, łączy to, że Dietl stworzył wizję wielkiego Krakowa, a prof. Purchla pierwszą strategię rozwoju naszego miasta, po odrodzeniu samorządu - dodaje prof. Jacek Majchrowski, prezydent Krakowa.