Stan wojenny na terenie Polski wprowadzono 13 grudnia 1981 r. Jednak zatrzymywanie działaczy Solidarności i niezależnego ruchu studenckiego rozpoczęły się już w nocy z 12 na 13 grudnia. Zatrzymanych osadzano w aresztach, a potem w ośrodkach internowania. - Internowania trwały przez kolejne tygodnie. W regionie aresztowano w sumie 753 osoby - mówi Jarosław Szarek, historyk, były prezes Instytutu Pamięci Narodowej. Miejscami wsparcia dla rodzin internowanych osób stały się kościoły. W pomoc dla internowanych zaangażował się osobiście kard. Franciszek Macharski.

Zatrzymania uniknął przywódca małopolskiej Solidarności Mieczysław Gil, uciekając brawurowo z mieszkania - spuszczając się po balkonach w dół. Udało mu się przedostać na wydział "zgniatacza" w kombinacie nowohuckim i stanąć na czele strajku hutników, który zorganizowali szybko jego przyjaciele Stanisław Handzlik i Jan Ciesielski. - Wzięło w nim udział ok. 8 tys. osób. Nastrój był podniosły. Dołączyli do nas m.in. studenci, których z AGH dowiozły autobusy strajkującego MPK. Byli z nami jednak przede wszystkim nowohuccy księża, m.in. ks. proboszcz Józef Gorzelany i ks. Jan Bielański z bieńczyckiej Arki Pana. Spowiadali, odprawiali Msze - wspomina M. Gil. Strajk został spacyfikowany przez ZOMO 16 grudnia.

Obchody rocznicowe, organizowane przez krakowski oddział Instytutu Pamięci Narodowej we współpracy m.in. z Solidarnością i Urzędem Województwa Małopolskiego, rozpoczęły się dzisiaj. W krakowskim centrum Edukacyjnym IPN "Przystanek Historia" trwa panel dyskusyjny o stanie wojennym z udziałem ówczesnych działaczy solidarnościowych i studenckich. Jej zapis będzie dostępny w serwisie internetowym YouTube. Dzisiaj na Plantach, w pobliżu ul. Reformackiej, zostanie otwarta wystawa plenerowa "Stan wojenny 1981-1983". W kolejnych dniach jej prezentacja odbędzie się także w Skawinie, Nowym Targu, Zakopanem i Wadowicach. 12 grudnia odbędą się uroczystości w Nowym Targu i Zakopanem. W Nowym Targu m.in. o godz. 11  zastanie odprawiona Msza św. w kościele św. Katarzyny, a o godz. 12.30 na rynku odbędzie się rekonstrukcja historyczna "Solidarność nie zginie w góralskiej dziedzinie". W Zakopanem tego dnia w kinie Sokół odbędzie się projekcja filmu dokumentalnego o zmarłym w kwietniu Jerzym Zacharce, wicestaroście tatrzańskim, działaczu Solidarności, o godz. 19 zaś w tym samym miejscu - koncert "Wolni mimo zniewolenia" w wykonaniu zespołu wokalno-instrumentalnego Filharmonii Krakowskiej.

13 grudnia w Krakowie odbędą się główne obchody rocznicowe. O godz. 10 na Małym Rynku otwarta zostanie wystawa plenerowa "Stan wojenny w SB-ckim albumie" i odbędzie się rekonstrukcja historyczna wydarzeń. Po godz. 10 rozpocznie się gra miejska "Orła WRON-a nie pokona", przeznaczona dla uczniów VII i VIII klas szkół podstawowych oraz szkół ponadpodstawowych. Do godz. 20 na Małym Rynku działać będzie również punkt edukacyjny IPN z materiałami o stanie wojennym i PRL. Będą tu także rozdawane świece elektryczne, które o godz. 19.30 można będzie zapalić w oknach domów w ramach ogólnopolskiej akcji "Zapal światło wolności".

O godz. 16.30 w katedrze na Wawelu zostanie odprawiona Msza św. pod przewodnictwem abp. Marka Jędraszewskiego. Zostaną złożone kwiaty pod Krzyżem Narodowej Pamięci u stóp Wawelu, pod Krzyżem Katyńskim. W niedzielę 12 grudnia i poniedziałek 13 grudnia na Tauron Arenie w Krakowie rozbłyśnie rocznicowe hasło: "Komuniści przeciw Polsce. 13 grudnia 1981. 40. rocznica wprowadzenia stanu wojennego".

14 grudnia o godz. 18 w sali Filharmonii Krakowskiej odbędzie się koncert "Wolni mimo zniewolenia", upamiętniający ofiary stanu wojennego oraz opór Polaków wobec represji komunistycznej dyktatury. 16 grudnia w nowohuckim kościele Matki Bożej Królowej Polski - Arce Pana (ul. Obrońców Krzyża 1) w 40. rocznicę pacyfikacji robotników strajkujących w kombinacie nowohuckim zostanie odprawiona o godz. 18 Msza św. pod przewodnictwem abp. Jędraszewskiego. Po Mszy w pobliżu Arki Pana zostaną odsłonięte i poświęcone figura Matki Bożej Królowej Pokoju oraz tablice upamiętniające księży niezłomnych - kapłanów będących ofiarami komunizmu.

W 49. numerze "Gościa Krakowskiego" na niedzielę 12 grudnia można przeczytać tekst rocznicowy "Powieźli ich w nieznane", zawierający wspomnienia ówczesnych działaczy Solidarności i niezależnego ruchu studenckiego o wydarzeniach sprzed 40 lat.