Czarny Dunajec. Minęło 81 lat od zagłady Żydów
Modlitwa i odczytanie nazwisk ofiar na cmentarzu żydowskim oraz koncert w synagodze złożyły się na obchody 81. rocznicy zagłady Żydów z Czarnego Dunajca i okolicznych miejscowości.
Przed II wojną światową w Czarnym Dunajcu i okolicy mieszkało kilkuset Żydów. Prowadzili tutaj handel, byli właścicielami sklepów, piekarni, karczm, młynów, warsztatów. Pracowali jako kramarze, rzeźnicy, szewcy, krawcy, ale też jako adwokaci, lekarze i nauczyciele, kilku z nich było też radnymi. W budynku przy ul. Sienkiewicza działała synagoga, było też kilka innych domów modlitwy, mykwa i cmentarz. Żydzi z Czarnego Dunajca mówili po polsku, znali gwarę góralską, chodzili do szkół ze swoimi góralskimi sąsiadami, byli ważną częścią przedwojennej społeczności miasteczka. W sierpniu 1942 r. większość Żydów z Podhala, w tym z Czarnego Dunajca, zginęła w obozie zagłady w Bełżcu.
- Przypominamy o tych strasznych wydarzeniach, największej tragedii w historii miejscowości, bo w czasie zagłady zginęło kilkuset mieszkańców Czarnego Dunajca i okolicznych wsi. Pragniemy oddać hołd ofiarom Holokaustu z naszego regionu - mówił Michał Szaflarski, organizator obchodów 81. rocznicy zagłady Żydów z Czarnego Dunajca, które odbyły się 28 sierpnia.
Główna uroczystość miała miejsce na cmentarzu żydowskim, odnowionym w 2020 r. w ramach projektu "Ludzie, nie liczby" Dariusza Popieli. Wtedy również powstał granitowy pomnik poświęcony ofiarom zagłady i tablice z imionami i nazwiskami ofiar, które zostały ponownie odczytane przez wszystkich zgromadzonych. W uroczystości wzięli udział również potomkowie Żydów z Czarnego Dunajca.
- Żydzi mieszkali tu od dawna, byli sąsiadami naszych dziadków, ale po wojnie w Czarnym Dunajcu nie było już społeczności żydowskiej. Nieliczni, którzy ocaleli, zginęli po wojnie lub wyjechali za granicę. Chcemy przypominać o tym, że kiedyś tutaj żyli - dodaje M. Szaflarski.
W ramach stypendium Fundacji "Forum Dialogu" powstała strona internetowa dokumentująca historię Żydów z tego terenu. Znajdą się na niej m.in. historie rodzinne ze zdjęciami, dokumenty, indeks nazwisk przedwojennych mieszkańców, opis miejsc związanych z Żydami w mieście i relacje z działań poświęconych zachowaniu pamięci o nich.
Obchody 81. rocznicy zagłady Żydów z Czarnego Dunajca zakończył recital kantorki Ryfki Foremniak w czarnodunajeckiej synagodze. Wziął w nim udział m.in. burmistrz Marcin Ratułowski.
Organizatorzy dziękują za pomoc przy organizacji obchodów Centrum Kultury i Promocji Gminy Czarny Dunajec oraz Fundacji "Forum Dialogu", która współfinansowała powstanie strony internetowej.
