Wystawa "Skarby drewnianej architektury sakralnej. Kościoły i cerkwie na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO" została otwarta z okazji dwóch jubileuszy - 20. rocznicy wpisu drewnianych kościołów południowej Małopolski oraz 10 lat od wpisu drewnianych cerkwi w polskim i ukraińskim regionie Karpat na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Jak podkreśla dr hab. Katarzyna Zalasińska, dyrektorka Narodowego Instytutu Dziedzictwa, celem wystawy jest przybliżenie arcydzieł architektury drewnianej, zwłaszcza tych, które znajdują się na jednej polsko-ukraińskiej liście, obejmującej po 8 obiektów z każdej strony granicy. - To jeden z największych wpisów, seryjny, transgraniczny, właściwie lista UNESCO nie zna tak szerokich terytorialnie i liczebnie wpisów - zauważa.

Polska współpracuje od lat z Ukrainą w zakresie ochrony dziedzictwa kulturowego drewnianych świątyń. Te więzi stały się podstawą do stworzenia na początku rosyjskiej agresji Centrum Pomocy dla kultury na Ukrainie. Od początku wojny do różnych instytucji w ukraińskich miejscowościach - muzeów, bibliotek, archiwów, cerkwi - docierają transporty z materiałami zabezpieczającymi zabytkowe obiekty. - Oferujemy również wsparcie eksperckie w zakresie inwentaryzacji strat wojennych - precyzuje K. Zalasińska.

Jak podkreśla dyrektorka Narodowego Instytutu Dziedzictwa, obiekty drewniane w Ukrainie są pod dobrą opieką społeczności lokalnych. Na samym początku wojny wszystkie cerkwie zostały zabezpieczone, wyposażone w sprzęt przeciwpożarowy, a polscy partnerzy starają się odpowiadać na bieżące potrzeby związane z ochroną bezcennych obiektów przed zniszczeniami wojennymi.

W wernisażu brał udział również ks. Mariusz Jachymczak, proboszcz parafii św. Andrzeja w Lipnicy Murowanej i opiekun miejsca światowego dziedzictwa UNESCO - drewnianego kościoła św. Leonarda. - Drewniane świątynie Małopolski są owocem zamysłu, który towarzyszył naszym praojcom, pradziadom, którzy budowali te świątynie, modlili się w nich i starali się przekazać je nam - mówił. Jak przyznał, jako opiekun takiego miejsca czuje się jakby "był w jednym z największych muzeów, na które składa się tak wiele wspaniałych kościołów i cerkwi, skarbów architektury drewnianej".

Na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO znajduje się 6 kościołów w miejscowościach: Blizne, Binarowa, Dębno, Haczów, Lipnica Murowana i Sękowa, położonych na terenie województw małopolskiego i podkarpackiego. Świątynie te są wybitnymi przykładami gotyckiej drewnianej architektury sakralnej. Budowle wyróżnia też wysokiej klasy ciesielski detal architektoniczny. Wyjątkowo cenny wystrój i wyposażenie prezentują różnorodność technik i stylów, bogactwo programów ikonograficznych oraz wybitne wartości artystyczne.

16 drewnianych cerkwi zlokalizowanych w polskim i ukraińskim regionie Karpat prezentuje charakterystyczne typy drewnianej architektury cerkiewnej: huculski - w południowo-wschodnim ukraińskim regionie Karpat (Jasina), halicki - w północnej części Karpat, po obu stronach polsko-ukraińskiej granicy (Chotyniec, Drohobycz, Potylicz, Radruż, Rohatyn, Żółkiew), bojkowski - w pobliżu granicy ze Słowacją (Matków, Smolnik, Użok) oraz łemkowski - w polskich Karpatach Zachodnich (Brunary Wyżne, Owczary, Kwiatoń, Powroźnik, Turzańsk).

Wystawa została zorganizowana po raz pierwszy 18 kwietnia w Łańcucie w ramach obchodów Międzynarodowego Dnia Ochrony Zabytków, następnie była prezentowana w Rzeszowie, Sanoku, Kwiatoniu, Szymbarku k. Gorlic, Binarowej. W Krakowie będzie można ją oglądać na pl. Szczepańskim do 6 listopada.