W publikacji pod redakcją Arkadiusza Bąka wydanej przez Księgarnię Akademicką jako 9 tom serii Biblioteka Muzeum Armii Krajowej w Krakowie, przedstawiono materiały z konferencji naukowej zorganizowanej 2 grudnia 2022 r. z okazji 81 rocznicy śmierci marszałka Polski i Naczelnego Wodza. - Marszałek Śmigły był jedną z postaci, symbolizujących dramatyczne polskie losy w XX wieku. Należał do przedstawicieli wyjątkowego pokolenia urodzonego pod koniec XIX wieku, którzy nigdy wolnej Polski nie widzieli ale o niej marzyli i o nią potem walczyli. Stał się jako Naczelny Wódz symbolem klęski w 1939 r. Wyolbrzymiano to jeszcze w propagandzie niemieckiej i sowieckiej a potem, po wojnie, w komunistycznej na terenie Polski, kreując jednoznacznie jego czarną legendę. Wiele wybitnych postaci historycznych budzi kontrowersje. Konferencja której pokłosiem jest prezentowana dziś książka, miała jednak na celu by spierając się o postać marszałka, oderwać dyskusję od propagandowych klisz, które od kilkudziesięciu lat "przyklejano" do jego postaci - powiedział Jarosław Szarek, dyrektor Muzeum AK. - Mógłby ktoś zapytać, dlaczego mówimy o nim w naszym muzeum? Był bowiem człowiekiem który wydał rozkazy o tworzeniu struktur walki podziemnej. Z takim rozkazem przyleciał pod koniec września 1939 r. do jeszcze walczącej Warszawy major Edmund Galinat - dodał dyrektor.

Sensacją konferencji z 2022 r., była relacja prof. Krzysztofa Szwagrzyka, wiceprezesa Instytutu Pamięci Narodowej, kierującego Biurem Poszukiwań i Identyfikacji IPN, dotycząca prac ekshumacyjnych w miejscu, gdzie 7 grudnia 1941 r. pochowano pod imieniem Adama Zawiszy zmarłego marszałka. Wysuwano wątpliwości, czy aby na pewno w tym grobie znalazło się ciało Naczelnego Wodza. "Wyniki badań archeologicznych, historycznych, medycznych, antropologicznych dają podstawy do tego, żeby uznać, że 15 listopada 2021 r. w kwaterze 139. cmentarza Powązkowskiego w Warszawie odnaleziono szczątki ludzkie, których opis zgodny jest z opisem szczątków marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego" - stwierdził wówczas uczony.

Bardzo cenną częścią publikacji jest aneks źródłowy, gdzie po raz pierwszy, na blisko 180 stronach, opublikowano pełną wersję wspomnień Bazylego Rogowskiego (1894-1960), który był blisko marszałka Śmigłego w trakcie jego pobytu na Węgrzech po ucieczce z internowania w Rumunii a później towarzyszył mu w październiku 1941 roku w drodze do kraju. Dopełnieniem jest z kolei napisana w 1959 r. relacja żyjącego w latach 1917-2009 kuriera Stanisława Frączystego  z Chochołowa, który przeprowadzał marszałka przez granicę.

W prezentacji książki wzięli udział przedstawiciele rodzin relacjonistów. - W moim posiadaniu zachował się m.in. pełny maszynopis wspomnień mego ojca dotyczący pobytu marszałka na Węgrzech, po ucieczce z Rumunii oraz jego przejścia do kraju, a także fotografie marszałka z tego okresu, namalowany przez niego portret mego ojca oraz korespondencja z okresu pisania wspomnień. Gdy ojciec zmarł, miałam zaledwie 12 lat, więc wówczas nie znałam wszystkich szczegółów jego biografii. Poznałam je dopiero znacznie później. Nasza matka mówiła jednak mnie i memu bratu, że nasz ojciec był wielkim człowiekiem i mamy być z niego dumni - powiedziała Barbara Tarabura, córka B. Rogowskiego, która przyjechała z Katowic wraz z mężem Stanisławem.

Wraz z mężem Mirosławem przyjechała z kolei z Podhala Anna Rzepka, córka S. Frączystego. - Pamiętam, że Tata zawsze chętnie dzielił się swymi wspomnieniami.  Spotykał się zarówno z osobami które niegdyś przeprowadzał przez granicę jak i z dziennikarzami oraz historykami - wspomniała córka kuriera.

Tematem przejścia marszałka do kraju jesienią 1941 r., zajął się niegdyś, obecny na prezentacji Krzysztof Krzyżanowski, autor filmów dokumentalnych, związany przez wiele lat z Telewizją Kraków. Ów historyk z wykształcenia, nakręcił film "Powrót Śmigłego", ukończony w 1998 r. - Żył jeszcze wówczas kurier Frączysty i wypowiadał się w tym filmie. Przypadkowo udało się także odnaleźć w Stanach Zjednoczonych innego cennego świadka -  p. Stefana Voinara - Wójcickiego, który zmobilizowany do wojska w 1939 r. służył w ochronie marszałka Śmigłego i był blisko niego aż do początków internowania w Rumunii - wspomniał filmowiec. Film można zaś obejrzeć w serwisie internetowym You Tube.