Jerzy Szymik urodził się 3 kwietnia 1953 r. w Pszowie na Górnym Śląsku. Maturę zdał w Liceum Ogólnokształcącym w Rydułtowach w 1972 roku. Po maturze wstąpił do Wyższego Śląskiego Seminarium Duchownego w Krakowie, które ukończył w 1979 roku. Święcenia kapłańskie otrzymał 12 kwietnia 1979 r. w katedrze pw. Chrystusa Króla w Katowicach. W latach 1979-1982 był wikariuszem parafii pw. Ducha Świętego w Siemianowicach Śląskich-Bytkowie, a w latach 1982-1986 - wikariuszem parafii pw. Wniebowzięcia NMP w Chorzowie-Batorym.

W 1986 r. rozpoczął studia doktoranckie z teologii dogmatycznej na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w Lublinie. W 1987 r. uzyskał magisterium z teologii, a w 1988 r. - licencjat kanoniczny z teologii dogmatycznej. W grudniu 1990 r. obronił dysertację doktorską. Od stycznia do września 1991 r. był kierownikiem działu religijnego "Gościa Niedzielnego" (potem zaś, aż do dziś, jego stałym współpracownikiem). Od października 1991 r. do września 2008 r. był pracownikiem naukowym i dydaktycznym Wydziału Teologicznego KUL w Lublinie. W grudniu 1996 r. uzyskał habilitację i w 1997 r. przejął kierownictwo II Katedry Teologii Dogmatycznej Wydziału Teologicznego KUL. W 2005 r. otrzymał tytuł naukowy profesora.

Równolegle, w latach 1991-2001, prowadził wykłady z traktatu "De Deo Uno et Trino" w Wyższym Śląskim Seminarium Duchownym w Katowicach. W 2005 r. dołączył do kadry naukowej Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, pracując tam przez 18 lat, od 2007 r. jako profesor zwyczajny. Pracował w Zakładzie Teologii Dogmatycznej oraz w Katedrze Teologii Dogmatycznej i Duchowości. W latach 2004-2014 był przez dwie kadencje członkiem watykańskiej Międzynarodowej Komisji Teologicznej. W latach 2015-2020 był członkiem Komitetu Nauk Teologicznych Polskiej Akademii Nauk. W 1990 r. został członkiem Towarzystwa Teologów Dogmatyków.

Jest autorem 70 książek naukowych, poetyckich, eseistycznych, w tym trzech monograficznych trylogii. Napisał przeszło 400 artykułów naukowych, ponad 2 tys. publikacji eseistycznych, recenzyjnych, popularyzatorskich i innych. Był promotorem 32 doktoratów i 206 magisteriów.

Jest laureatem wielu nagród, m.in. rektora KUL, rektora UŚ, nagrody dziennikarskiej "Ślad" (2005), srebrnego medalu "Zasłużony Kulturze Gloria Artis" Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego RP (2006), nagrody "Feniks" w kategorii nauk kościelnych za trylogię "Theologia benedicta" (2016), ogólnopolskiej Nagrody Literackiej im. Franciszka Karpińskiego Civitas Christiana (2017), tytułu Honorowego Obywatel Miasta Pszów (2017/2018), nagrody głównej Stowarzyszenia Wydawców Katolickich "Złoty Feniks" za całość dorobku naukowego i artystycznego (2021), Nagrody "Lux ex Silesia" (2023), tytułu Honorowy Członek Towarzystwa Teologów Dogmatyków (2023), nagrody "Totus Tuus specjalny" Fundacji "Dzieło Nowego Tysiąclecia" za całokształt dorobku naukowego i artystycznego (2023).