Pogrzeb bohaterów

Szczątki zostały odnalezione i zidentyfikowane przez pion poszukiwań Instytutu Pamięci Narodowej.

Pochówek poprzedziła Msza św. w sanktuarium św. Józefa Obrońcy Miasta Krakowa przy ul. Rakowickiej, której przewodniczył w imieniu metropolity krakowskiego ks. Andrzej Scąber.

Na początku uroczystości Maciej Korkuć, naczelnik Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Krakowie, poinformował, że prezydent Andrzej Duda odznaczył pośmiertnie tych zasłużonych dla niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej żołnierzy: Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski - Bolesława Pronobisa ps. Ikar, Szczerbiec, a Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski - Edwarda Szwejkowskiego ps. Łotr, Długi oraz Eugeniusza Tomasika ps. Kruk. Ordery w imieniu prezydenta przekazał zastępca prezesa Instytutu Pamięci Narodowej i członek Kapituły Orderu Odrodzeniu Polski prof. Krzysztof Szwagrzyk.

Ksiądz Scąber zwrócił uwagę w kazaniu, że życie każdego z tych żołnierzy można streścić jednym słowem: "patriotyzm", które oznacza "umiłowanie rodziny, plemienia, narodu i ojczyzny". - W nas, Polakach, głęboko zakorzenione jest to słowo, potwierdzone poprzez pokolenia przelaniem krwi - powiedział kapłan, zaznaczając, że wielu Polakom walczącym o niepodległość ojczyzny towarzyszyła znana triada "Bóg, honor, ojczyzna". Wyjaśnił, że za słowem "Bóg" kryje się kierowanie w życiu Dekalogiem - unikanie zła i czynienie dobra. Wskazał, że ludzie "honoru" mówią "tak", gdzie jest "tak", i "nie" tam, gdzie trzeba powiedzieć "nie". Podkreślił też, że "ojczyznę" traktuje się jak własną matkę.

Po liturgii w kościele odczytano list wicepremiera i ministra obrony narodowej Władysława Kosiniaka-Kamysza. Głos zabrał także prof. Szwagrzyk, który poinformował, że szczątki B. Pronobisa odnaleziono na cmentarzu w Katowicach-Panewnikach ze śladami po kuli w potylicy, pod cmentarnym murem w Nowym Targu odnaleziono szczątki E. Szwejkowskiego z fragmentami żołnierskiego munduru i srebrnym ryngrafem z wizerunkiem Matki Bożej Częstochowskiej i Orłem w koronie, a w przypałacowym szambie w pobliżu miejscowości Malerzowice Wielkie na Opolszczyźnie odnaleziono szczątki 19-letniego E. Tomasika.

- Za chwilę trzy żołnierskie trumny ze szczątkami polskich patriotów kondukt pogrzebowy odprowadzi na należne im miejsce wiecznego spoczynku - do grobów w Kwaterze Żołnierzy Podziemia Niepodległościowego cmentarza Rakowickiego w Krakowie - grobów, których nigdy miało nie być. Po latach bólu po stracie, łez, bezsilności, niewiedzy i poszukiwań możemy wreszcie odpowiedzieć na pytanie, gdzie są ich "groby polskie". Spoczywajcie w pokoju, Bolesławie, Edwardzie, Eugeniuszu. Wasza wierna, piękna służba Rzeczypospolitej dobiegła końca. Polska pamięta o was i o waszych grobach - powiedział prof. Szwagrzyk.

Trumny ze  szczątki zmarłych przewieziono w kondukcie na cmentarz Rakowicki i z asystą wojskową złożono w grobach w Kwaterze Wojennej Żołnierzy Podziemia Niepodległościowego 1939-1963. Flagi z trumien i rogatywki, a także portrety zmarłych przekazano rodzinom.

Warto dodać, że we wspomnianej kwaterze wojennej od 19 sierpnia 2023 r. spoczywają szczątki Ireny Odrzywołek (1925-1946), współpracującej z B. Pronobisem przy akcji uwolnienia w 1946 r. więźniów politycznych z krakowskiego więzienia św. Michała, pozbawionej życia w wyniku tzw. mordu sądowego. Urodziła się 20 grudnia 1925 r. w Byczynie w pow. chrzanowskim (obecnie dzielnica Jaworzna). Tuż po wojnie rozpoczęła pracę w więzieniu św. Michała w Krakowie, gdzie w czerwcu 1946 r. podjęła współpracę z uwięzionym tam ppor. Pronobisem ps. Ikar, żołnierzem 16 Pułku Piechoty Armii Krajowej i dowódcą oddziału Narodowych Sił Zbrojnych "Huragan". Na jego polecenie nawiązała kontakt z członkami podziemia niepodległościowego. Przemyciła także do więzienia kupione przez siebie pistolet i granaty. Posłużyło to do udanej akcji rozbicia więzienia 18 sierpnia 1946 r. przez oddział zgrupowania Józefa Kurasia "Ognia" i udanej ucieczki uwolnionych 64 więźniów. Irena Odrzywołek jako łączniczka NSZ próbowała razem z "Ikarem" przedostać się na Zachód. Została aresztowana w listopadzie 1946 r. w Gliwicach i skazana przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Katowicach 3 grudnia 1946 r. na karę śmierci. Wyrok wykonano 17 grudnia 1946 r., na trzy dni przed jej 21. urodzinami, w więzieniu przy ul. Mikołowskiej w Katowicach. Jej szczątki odnaleziono we wrześniu 2019 r., podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na cmentarzu komunalnym przy ul. Panewnickiej w Katowicach, a następnie przekazano do badań identyfikacyjnych.

Na następnej stronie podajemy biogramy pochowanych żołnierzy, opracowane przez IPN.