Profesor Szwagrzyk przypomniał, że od kilkudziesięciu lat toczyły się spory dotyczące okoliczności, daty i miejsca śmierci marszałka Śmigłego, a także jego pochówku. Jedni twierdzili że marszałek zmarł w Warszawie 2 grudnia 1941 r. w mieszkaniu generałowej Jadwigi Maxymowicz-Raczyńskiej przy ul. Sandomierskiej, gdzie się ukrywał i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w kwaterze 139 pod nazwiskiem Adama Zawiszy. Zwolennicy drugiego poglądu twierdzą, że marszałek nie zmarł w sposób naturalny, lecz został zamordowany i nie było to w 1941, lecz w 1942 r. w Otwocku i tam powinien być pogrzebany.

Sprawę miały rozstrzygnąć ubiegłoroczne poszukiwania. - Rozpoczęto od rozebrania pomnika i fundamentu. Podczas pierwszych prac ziemnych wydawało się, że to nie jest właściwe miejsce. Aż do głębokości 170 cm nie było widać żadnej trumny i żadnych szczątków. Potem natrafiliśmy na murowane sklepienie. Po jego usunięciu odnaleźliśmy piękną, ozdobną cynkową trumnę. Była umieszczona w murowanym grobowcu - mówił prof. Szwagrzyk.

Uczestnicy konferencji w napięciu oglądali film, gdzie było widać mężczyznę wewnątrz wykopu, oczyszczającego trumnę z ziemi. W trumnie było widać bardzo dobrze zachowane szczątki mężczyzny, ubranego w garnitur. Zachowały się nawet zeschnięte kwiaty położone w nogach. Świadczyło to m.in. o tym, że wcześniej nie dokonywano ekshumacji. W trumnie znaleziono też ryngraf, krzyżyk i medalik z Matką Boską. Kilka miesięcy później przeprowadzono badania antropologiczne i genetyczne. Oględziny szczątków wykazały, że należały do mężczyzny w wieku ok. 50-60 lat o wzroście. ok. 167 cm.

W trakcie sesji plenarnej konferencji występowali także najwybitniejsi znawcy życia i działalności drugiego marszałka Polski: prof. Marek Kornat, prof. Marek Jabłonowski, dr Grzegorz Kała i prof. Wiesław Jan Wysocki. Odbyła się także debata ekspertów. - Marszałka Śmigłego ocenia się po chwilę obecną przez pryzmat dramatycznej decyzji podjętej w nocy z 17 na 18 września 1939 r. w Kutach o przekroczeniu wraz z prezydentem Rzeczypospolitej i rządem granicy z sojuszniczą Rumunią po to, aby odtworzyć armię i kierować walką z terenów sojuszniczych. Decyzji, moim zdaniem, najbardziej racjonalnej, niewpisującej się jednak w naszą tradycją romantyczną, w którą wpisują się ci, którzy po prostu giną, mimo że istnieją inne sposoby prowadzenia dalszej walki. Ocenia się marszałka przez ten pryzmat, zapominając o dziesięcioleciach jego życiorysu, niezwykle ważnych dla Polski, dla odrodzenia państwa polskiego w 1918 r. - powiedział na początku konferencji minister Jan Józef Kasprzyk, szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, zapowiadając wydanie w przyszłym roku publikacji będącej pokłosiem rocznicowego spotkania naukowego.